Κενά μνήμης: Δεν είναι μόνο το γήρας που τα προκαλεί
14 Νοεμβρίου 2023
Κενά μνήμης: Δεν είναι μόνο το γήρας που τα προκαλεί. Μήπως δεν κοιμάστε καλά ή δεν προσέχετε τι τρώτε; Έχετε συμπτώματα άγχους ή κατάθλιψης; Ενδεχομένως αυτοί οι λόγοι να ευθύνονται για το γεγονός ότι ξεχνάτε που βάλατε τα κλειδιά ή πώς λέγεται ο άνθρωπος που μόλις σας σύστησαν.
Σίγουρα θα έχει συμβεί στον καθένα να ξεχάσει αυτοστιγμεί το όνομα κάποιου που μόλις συστήθηκε, πού έβαλε τα κλειδιά ή για ποιο λόγο μπήκε σε κάποιο δωμάτιο. Τα κενά μνήμης θα έρθουν με το γήρας, μπορεί όμως να οφείλονται σε διάφορες ακόμα παθολογικές ή μη καταστάσεις, αναφέρουν ο ειδικοί.
1. Τραύμα κεφαλής (διάσειση)
Η απώλεια μνήμης είναι βασικό σύμπτωμα της διάσεισης, της τραυματικής βλάβης του εγκεφάλου δηλαδή που οφείλεται συχνά σε τροχαία ατυχήματα ή πτώσης (π.χ. κατά την άθληση). Αν και σε περιπτώσεις διάσεισης η απώλεια της βραχυπρόθεσμης μνήμης -περιλαμβάνει περιορισμένες πληροφορίες για μικρό χρονικό διάστημα- διαρκεί κάποιους μήνες, σε περίπτωση επίμονης αμνησίας, απώλειας συνείδησης, σύγχυσης, δυσκολίας στη βάδιση ή ασυνήθιστη κίνηση των ματιών, τότε απαιτείται ιατρική βοήθεια.
Αν και ένας μόνο τραυματισμός δύσκολα θα βλάψει τη μνήμη μακροπρόθεσμα, επαναλαμβανόμενα τραύματα κεφαλής μπορεί να έχουν μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στη μνήμη εργασίας, όπως έδειξε μελέτη σε αθλητές κολεγίου, και να αυξήσουν τον κίνδυνο άνοιας.
2. Γήρανση
Ένας περίπου στους 10 (11%) ενήλικες άνω των 45 ετών παρουσιάζουν έως ενός βαθμού γνωστική εξασθένηση, συμπεριλαμβανομένης της απώλειας μνήμης. Το γήρας αποτελεί τη βασική αιτία απώλειας της βραχυπρόθεσμης μνήμης και, από την ηλικία των 60, το 40% των ανθρώπων έρχεται αντιμέτωπο με απώλεια μνήμης λόγω συρρίκνωσης ορισμένων περιοχών του εγκεφάλου, προβλήματα στην επικοινωνία μεταξύ των διάφορων περιοχών και μικρότερης αιμάτωσης του εγκεφάλου. Η ενασχόληση με δραστηριότητες του πνεύματος όπως το διάβασμα αλλά και ο υγιεινός τρόπος ζωής (ποιοτικός ύπνος, σωστή διατροφή, άσκηση) προφυλάσσουν την εγκεφαλική υγεία.
3. Κατάχρηση αλκοόλ
Tο αλκοόλ, έστω και το λίγο, επιταχύνει τη γήρανση του εγκεφάλου και μειώνει τον όγκο της φαιάς ουσίας. Η κατάχρηση αλκοόλ έπειτα παρεμποδίζει τη μεταφορά αναμνήσεων από τη βραχυπρόθεσμη στη μακροπρόθεσμη μνήμη -αποθήκευση σύνθετων πληροφοριών επί μακρόν.
4. Ανεπαρκής ύπνος
Οι μνήμες αποθηκεύονται στον εγκέφαλο κατά το στάδιο του βαθέος ύπνου (non-rapid eye movement sleep) κατά το οποίο όλες οι λειτουργίες του οργανισμού κατεβάζουν ρυθμούς. Έπειτα, κατά τον ύπνο ενεργοποιείται το «λεμφικό» σύστημα του εγκεφάλου, ένα δίκτυο αγωγών μέσω των οποίων αποβάλλονται άχρηστες και τοξικές ουσίες ώστε να διατηρείται εύρυθμη η λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος.
Αν δεν σας χαρίζεται ο ύπνος, μπορείτε να δοκιμάσετε κάποια από τις 7 κινήσεις ματ που νικούν την αϋπνία είτε κάποια από τα ροφήματα και τρόφιμα που σας ρίχνουν στην αγκαλιά του Μορφέα. Αν πάλι σας ταλαιπωρούν προβλήματα όπως διαταραχές άγχους ή αποφρακτική υπνική άπνοια, ίσως θα πρέπει να συμβουλευτείτε κάποιον γιατρό.
5. Κατάθλιψη
Είναι μια από τις συνηθέστερες αιτίες απώλειας της βραχυπρόθεσμης μνήμης σε άτομα κάτω των 50 ετών. Η κατάθλιψη όπως και οι λοιπές ψυχικές διαταραχές αποδιοργανώνουν τις χημικές διεργασίες και τη μετάδοση σημάτων στον εγκέφαλο, εξηγούν οι ειδικοί.
6. Διαταραχή μετατραυματικού στρες
H Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (PTSD) έχει συσχετιστεί με μειωμένη γνωστική λειτουργία και προβλήματα μνήμης. Το έντονο άγχος και η ανάκληση των τραυματικών αναμνήσεων δεν αφήνουν περιθώριο για αποθήκευση νέων πληροφοριών στη μνήμη του εγκεφάλου.
7. Κακή διατροφή
Η κακή διατροφή και η έλλειψη συγκεκριμένων θρεπτικών στοιχείων μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο απώλειας μνήμης ή να δυσχεράνουν μια προϋπάρχουσα κατάσταση. Η επάρκεια σε βιταμίνη Β1 και Β12 είναι το πρώτο πράγμα στο οποίο εφιστούν την προσοχή ειδικευμένοι διατροφολόγοι, προτείνοντας το μοντέλο μεσογειακής διατροφής για πρόσληψη βιταμινών του συμπλέγματος Β.
8. Άνοια και νευρολογικές παθήσεις
Μολονότι σπάνια περίπτωση, σε κάποια άτομα τα κενά μνήμης θα εξελιχθούν σε ήπια γνωστική εξασθένηση, μια κατάσταση-προάγγελο άνοιας με επιπτώσεις στη μνήμη αλλά όχι εμπόδιο στη λειτουργικότητά τους. Για ένα 10-15% των ανθρώπων η γνωστική φθορά θα αποτελέσει πρώιμο σημάδι άνοιας, συμπεριλαμβανομένης της νόσου Αλτσχάιμερ που αποτελεί τον συχνότερο τύπο.
