Αγαπητοί αναγνώστες, σήμερα στη στήλη μου φιλοξενώ την φωτογράφο Λένα Σιώπη.
Γράφει ο Χρήστος Λαρισσαίος
Ξεκινώντας τη φωτογραφία, άρχισα να παρακολουθώ αρκετούς φωτογράφους με θέμα το ασπρόμαυρο. Πάντα οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες μου δημιουργούσαν έντονα συναισθήματα και θεωρούσα πως σε κάνουν ένα ταξίδι στο χρόνο και κυρίως στο παρελθόν.
Οι τομείς που μου έκαναν εντύπωση δεν ήταν άλλοι από τα τοπία και τα πορτραίτα σε ασπρόμαυρο στυλ. Έτσι λοιπόν αρκετά χρόνια αργότερα, γνωρίζοντας τη Λένα και τη δουλειά της, σκέφτηκα να εμβαθύνω στην φιλοσοφία αλλά και στην ψυχοσύνθεση ενός φωτογράφου που το μεγαλύτερο κομμάτι της καριέρας του είναι η ασπρόμαυρη φωτογραφία.
Η Λένα Σιώπη είναι μια εξαιρετική καλλιτέχνιδα φωτογράφος και κατάγεται από την όμορφη Θεσσαλονίκη. Κατέχει ένα «βαρύ» βιογραφικό και πολλές γνώσεις στην φωτογραφία. Αυτό όμως που με κερδίζει στη Λένα είναι ότι οι φωτογραφίες της «μιλάνε», έχουν ψυχή, βγάζουν πολλά συναισθήματα και περνούν αρκετά μηνύματα στον κόσμο.
Αυτοί είναι και οι λόγοι που της έκανα την πρόταση να μου παραθέσει αυτή την υπέροχη συνέντευξη που ακολουθεί!
Πάμε λοιπόν να την γνωρίσουμε και να μάθουμε την φιλοσοφία της στη φωτογραφία αλλά και την τέχνη γενικότερα.
Λένα πες μας, πως θα περιέγραφες τον εαυτό σου? Πρώτα ως χαρακτήρα και έπειτα ως φωτογράφο.
Δεν ξέρω ποιο είναι πιο δύσκολο να περιγράψω την Λένα ή την Λένα ως φωτογράφο; νομίζω όμως ότι κάπου πλέον το ένα συμπληρώνει το άλλο. Είμαι ατίθαση, ασυμβίβαστη, παρορμητική, ευέξαπτη, αληθινή ως προς όλες τις εκφράσεις μου αλλά και ευαίσθητη φιλομαθής και σκεπτόμενη. Ως φωτογράφος αν και γενικά απεχθάνομαι τις ταμπέλες θα έλεγα ότι όλα αυτά που έγραψα παραπάνω για μένα με χαρακτηρίζουν και ως φωτογράφο και όλα αυτά τα στοιχεία θα πω απλά ότι με κατατάσσουν στο τομέα του καλλιτέχνη φωτογράφου.
Πως έλαβες το ερέθισμα προς την τέχνη της φωτογραφίας? Τι ήταν αυτό που σε ενέπνευσε?
Αν πάω πίσω και κάνω μια αναδρομή στη ζωή μου θα πω ότι όλα άρχισαν από πολύ μικρή ηλικία μιας και ταξίδευα πολύ με τους γονείς μου στο εξωτερικό, έβλεπα καινούργιους πολιτισμούς, πολλά μουσεία ειδικά τέχνης και διαφορετικές εικόνες όλα αυτά λειτουργούσαν περίεργα μέσα μου το θυμάμαι το συναίσθημα και το εύκολο ήταν να κρατήσω αναμνήσεις αλλά και να εκφραστώ μέσα από τι άλλο παρά από φωτογραφίες. Άπειρες φωτογραφίες! Σε αυτό όμως προστέθηκε και το γεγονός ότι ο πατέρας μου πολύ συχνά μου έπαιρνε δώρο φωτογραφικές μηχανές. Με τα χρόνια η αγάπη αυτή ωρίμασε μέσα μου και ως άνθρωπός που θέλω να μαθαίνω ήρθε η στιγμή που ξεκίνησα να κάνω μαθήματα φωτογραφίας και εξειδικευμένα σεμινάρια τέχνης και φτάσαμε εδώ που φτάσαμε.
Σε ποιον τομέα της φωτογραφίας εξειδικεύεσαι και ποιος σε εκφράζει περισσότερο?
Δεν εξειδικεύομαι σε κάποιον τομέα χωρίς αυτό να σημαίνει ότι φωτογραφίζω ανεξέλεγκτα ή ότι δεν μπορώ να ανταπεξέλθω σε συγκεκριμένους πιο ιδιαίτερους τομείς αν μου ζητηθεί! Ξέρω όμως τι αγαπώ να φωτογραφίζω και θα τολμήσω να πω ότι είμαι καλή με έναν δικό μου ιδιαίτερο τρόπο φωτογράφισης στο αυτοπορτραίτο και την εγκατάλειψη. Στο αυτοπορτραίτο γιατί είναι ο απόλυτος τρόπος να εκφράσω ότι έχω μέσα μου. Καλό ή κακό, χαρά ή λύπη, αναμνήσεις, σκέψεις, δαίμονες, αλλά και γιατί θίγω πράγματα και καταστάσεις που με προβληματίζουν, με θυμώνουν, με συγκινούν, όμως μιας και σπάνια επεξηγώ με λόγια τις φωτογραφίες μου ο θεατής θα πρέπει να ‘διαβάσει’ την εικόνα και μόνο και να ψάξει να βρει τι θέλω να πω αν το βρει , αυτό που ξέρω είναι ότι αυτό που θα δει κάποιος στα αυτοπορτραίτα μου μόνο τυχαίο δεν είναι! Όσο αφορά την εγκατάλειψη που εμπεριέχει μέσα και ένα μεγάλο κομμάτι της δουλείας μου με διπλοεκθέσεις εκεί συνδυάζονται πολλά το παρελθόν, οι αναμνήσεις, η αύρα ανθρώπων και χώρων, οι ψυχές, μυστικά, αλήθειες και ψέματα. Όλα αυτά με ελκύουν να ασχοληθώ φωτογραφικά μαζί τους. Από εκεί και πέρα ως φύση ανήσυχη πειραματίζομαι πολύ φωτογραφικά και ως προς την λήψη αλλά και την επεξεργασία. Δεν θέλω να βαριέμαι ούτε εγώ ούτε οι άνθρωποι που ίσως με παρακολουθούν.
Μέσα από τα έργα σου τι μηνύματα θέλεις να περάσεις στον κόσμο?
Πολλά! Για όλα αυτά που συμβαίνουν μέσα μου και γύρω μου, δίπλα μου και μακριά μου όμως, χωρίς λόγια, φιλοσοφικές αρλούμπες και ‘υψηλού επιπέδου’ λογοτεχνία για να δημιουργήσουμε εντυπώσεις μόνο και απόλυτα με την εικόνα άλλωστε η φωτογραφία είναι αυτό, δείχνει δεν λέει. Αλλά ίσως τελικά και ένα και μοναδικό να δούμε μέσα μας, να προσπαθήσουμε μέσα από την τέχνη χωρίς φόβους προκαταλήψεις και στερεότυπα να αφεθούμε σε μια αληθινή ελευθερία που αν το κάνουμε θα μας οδηγήσει σε μοναδικά μονοπάτια!
Έχεις συμμετάσχει σε κάποια έκθεση φωτογραφίας? Έχεις λάβει μέρος σε κάποιο επίσημο διαγωνισμό?
Έχω λάβει μέρος σε πάνω από 25 ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και έχω κάνει 7 ατομικές εκθέσεις. Μου αρέσουν οι εκθέσεις μιας και πιστεύω ότι η ιστορία μιας φωτογραφίας τελειώνει όταν εκτυπώνεται, αλλά και γιατί είναι ο τρόπος να επικοινωνεί το έργο μου με το κοινό. Άλλωστε για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα είχαμε την δική μας γκαλερί και ομάδα στο κέντρο της Θεσσαλονίκης με τον σύντροφό μου όπου είχαμε την οργάνωση και την επιμέλεια πολλών εκθέσεων δικών μας, της ομάδας μας αλλά και εκθέσεις με πρωτοποριακές ιδέες. Πλέον όμως οι ομαδικές εκθέσεις ειδικά στον Ελλαδικό χώρο δεν με αφορούν, γιατί η πληθώρα τους, η προχειρότητά τους και ως προς την οργάνωση, το στήσιμο και τις εκτυπώσεις αλλά και στο πως δουλεύονται οι εκθέσεις δεν μου ταιριάζει. Κάνω μόνο κάποιες επιλεκτικές παρουσίες στο εξωτερικό. Όσων αφορά τους διαγωνισμούς δεν με ενδιαφέρει καν να πάρω μέρος μιας και έχω συγκεκριμένες απόψεις για αυτούς.
Για ποιο λόγο επιλέγεις περισσότερο το ασπρόμαυρο στα έργα σου?
Στον κόσμο ‘εκεί έξω’ δεν υπάρχουν οι ασπρόμαυρες καταστάσεις γιατί το μαύρο και το άσπρο είναι καταστάσεις οριακές, ‘περιπτώσεις ιδανικές. Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες έχουν μια μαγεία, την μαγεία της θεωρητικής σκέψης. Προτιμώ λοιπόν το ασπρόμαυρο από το έγχρωμό γιατί έτσι αποκαλύπτεται ξεκάθαρα το πραγματικό νόημα της φωτογραφίας: ο κόσμος των εννοιών.
Ποιο πιστεύεις είναι το επίπεδο γνώσης αλλά και επαγγελματισμού στον τομέα της φωτογραφίας?
Το επίπεδο γνώσης πιστεύω ότι είναι χαμηλό γιατί υπάρχει και ένα μελανό σημείο σε αυτό. Oι περισσότεροι φωτογράφοι πιστεύουν ότι γνώση είναι μόνο το τεχνικό κομμάτι και το κομμάτι εξοπλισμού αφήνοντας στην άκρη τις γενικές γνώσεις τέχνης που επιτρέπουν να κινηθεί κάποιος σε πιο ενδιαφέροντα και ουσιώδη μονοπάτια, πιο ανοιχτούς ορίζοντες. Τώρα το επίπεδο επαγγελματισμού ποικίλει όπως σε όλους τους τομείς παντού υπάρχουν καλοί και κακοί. Και εδώ όμως πιστεύω ότι τα πράγματα κάποιες φορές μπερδεύονται και το μόνο που εγώ βλέπω να παίζει ρόλο είναι τα social media.
Πολλοί άνθρωποι πλέον υποβαθμίζουν τον φωτογράφο και πολλές φορές παραγκωνίζουν τον ίδιο, αιτούμενοι πολλές υπηρεσίες σε πολύ χαμηλές τιμές, ενώ παρεμβαίνουν στην δουλεία του με υποδείξεις χωρίς υπόσταση. Σε τι πιστεύεις οφείλεται αυτό?
Κατά την δική μου άποψη και έχοντας στην πλάτη μου χρόνια φωτογραφικά και εμπειρίας σε διάφορους φωτογραφικούς τομείς θα πω το εξής. Ο κόσμος πιστεύει ότι η φωτογραφία είναι κάτι εύκολο και απλοϊκό χωρίς ιδιαίτερο κόπο ότι απλά ο φωτογράφος πατάει ένα κουμπί. Αλλά και εδώ το μεγαλύτερο κακό το έχουν κάνει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ο κάθε ένας έχει μια μηχανή βγάζει φωτογραφίες, τις ανεβάζει παίρνει τα εύσημα από ανθρώπους που ουδεμία σχέση έχουν με το αντικείμενο και νομίζει ότι είναι φωτογράφος και φυσικά δοθείσης της ευκαιρίας κάνει και φωτογράφιση έναν γάμο ή ένα χώρο κτλ. για κάποιο φίλο ή συγγενή και κάπου εκεί τελειώνει η ιστορία και μπερδεύεται το όλο θέμα. Να μην μιλήσω για το τι συμβαίνει στον τομέα της καλλιτεχνικής φωτογραφίας που θα έπρεπε να αμείβεται. Εκεί είναι ακόμα χειρότερα τα πράγματα, εκεί βγάζει κάποιος μια νυχτερινή φωτογραφία χωρίς καμία ιδιαίτερη υπόσταση ή θέμα και την αποκαλεί δύσκολη φωτογραφία, βγάζει μια κουρτίνα σε ένα παράθυρο να ανεμίζει και την αποκαλεί εννοιολογική, βάζει ένα τουρμπάνι στο κεφάλι του και κάνει ιδιαίτερο αυτοπορτραίτο και οι γύρω του νομίζουν ότι έχει κάνει τέχνη και μάλιστα υψηλή. Δυστυχώς έτσι είναι τα πράγματα.
Ένας φωτογράφος κατά την άποψη σου τι προσόντα πρέπει να έχει?
Ένας φωτογράφος καταρχήν πρέπει να αγαπά την τέχνη της φωτογραφίας να ξέρει την δύναμη και την δυναμική της. Να έχει γνώσεις όχι μόνο τεχνικές και τέλος και κυριότερο για μένα να μην εφησυχάζει ποτέ!
Χρειάζεται γνώση και εκπαίδευση? Μπορεί κάποιος που θέλει να γίνει φωτογράφος να σταθεί ως αυτοδίδακτος?
Ναι πιστεύω ότι χρειάζεται εκπαίδευση και γνώσεις αλλά σε ένα ευρύτερο επίπεδο τόσο της τέχνης της φωτογραφίας αλλά και των τεχνών γενικότερα. Εκπαίδευση των τεχνικών και της μηχανής του σε τέτοιο επίπεδο ώστε να μπορεί να τα ανατρέψει. Γνώσεις που να εμπεριέχουν τόσο τον αμιγώς φωτογραφικό τομέα αλλά και της ζωγραφικής των εικαστικών της λογοτεχνίας μόνο τότε πιστεύω ότι κάποιος μπορεί να αποκτήσει τον δικό του φωτογραφικό χαρακτήρα και να προχωρήσει. Προσοχή όμως όχι στην δήθεν εκπαίδευση που παρέχουν πληθώρα δυστυχώς σεμιναρίων και δάσκαλοι δήθεν μεγάλοι και τρανοί στα πλαίσια και πάλι της φωτογραφικής αμπελοφιλοσοφίας. Για να μάθεις φωτογραφία δεν χρειάζεται να έρθεις σε επαφή με το χώμα, το νερό, τον άνεμο, την αύρα, τις μάγισσες και τα ξόρκια. Η φωτογραφική εκπαίδευση είναι συγκεκριμένη όλα τα άλλα έρχονται μετά αν έρθουν και θα έρθουν αν έχεις περιεχόμενο τόσο στο μυαλό όσο και στην ψυχή σου. Όσο για τους φωτογράφους που είναι αυτοδίδακτοι η ιστορία τουλάχιστον μας έχει δείξει ότι ναι μπορεί να συμβεί.
Να έχουν υπομονή, να δουλεύουν, να μην παίρνουν τα μυαλά τους αέρα, να πειραματίζονται συνεχώς, να έχουν τα μάτια τους ανοιχτά και ειδικά και μεταφορικά. Να μην στέκονται σε στερεότυπα και φωτογραφικές προκαταλήψεις τα πράγματα προχωράνε. Να αφήνουν τον εαυτό τους ελεύθερο να δημιουργεί με πάθος αλλά και γνώση. Να ενημερώνονται για το τι συμβαίνει φωτογραφικά σε όλο τον κόσμο. Να δώσουν χρόνο στην τέχνη της φωτογραφίας. Τέλος, και για μένα το πιο βασικό να είναι ταπεινοί!
Πες μας μια ιστορία που κρύβεται πίσω από κάποιο σου κλικ και για εσένα έχει σημασία.
Δεν είναι ένα κλικ είναι μια σειρά φωτογραφιών (ένα project ) που έγινε στα πλαίσια της συμμετοχής μου σε μια έκθεση που τελικά δεν πήρα μέρος μετά από διαφωνία με την επιμελήτρια αν και περίμενα δύο χρόνια να γίνει…. Στην σειρά αυτή λοιπόν διαπραγματεύτηκα την Επιλόχεια Κατάθλιψη. Με μαύρα φτερά και μια κούκλα αγκαλιά στην σειρά αυτή αυτοπορτραίτων προσπάθησα να δώσω φωτογραφικά την δυσκολία της κατάστασης αυτής που βίωσα όταν έγινα μαμά. Η διαδικασία της φωτογράφισης ήταν επίπονή τόσο ψυχικά όσο και σωματικά αλλά μου έκανε μόνο καλό. Μου έμεινε ένα μόνο παράπονο ότι αυτή η δουλειά μου δεν επικοινώνησε με το κοινό όπως της έπρεπε δηλαδή μέσα από την έκθεση. Ίσως κάποια στιγμή γίνει και αυτό….. Σε κάθε περίπτωση όμως μου έμαθε πολλά και έτσι θα την θυμάμαι πάντα!
Σε αυτό το σημείο η ενδιαφέρουσα συνέντευξη μας με τη Λένα Σιώπη, έφτασε στο τέλος της.
Μάθαμε πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα που θα μας βοηθήσουν να εξελιχθούμε αλλά και να εμβαθύνουμε στα μονοπάτια της τέχνης που υπηρετούμε και αγαπάμε. Μην ξεχνάμε πως αν δεν προσπαθούμε να εξελισσόμαστε και να μαθαίνουμε συνεχώς μένουμε στάσιμοι.
Άλλωστε έχουμε διδαχθεί και από τον περίφημο νομοθέτη Σόλωνα, και όχι από το Σωκράτη που λανθασμένα έχει επικρατήσει, τη φράση « Γηράσκω δ΄αεί πολλά διδασκόμενος » δηλαδή πως όσο μεγαλώνω, πάντα μαθαίνω κάτι καινούργιο…
Εμείς ανανεώνουμε το ραντεβού μας για το μεθεπόμενο Σάββατο με νέο φωτογραφικό οδοιπορικό. Έως τότε μείνετε συντονισμένοι στον Νο. 1 διαδικτυακό ραδιοφωνικό σταθμό της πόλης, τον planetwebradio.gr.
