Εκλογές 2023: Τα 6 πράγματα που πρέπει να γνωρίζουμε

Ένας μήνας απομένει πλέον για τις εκλογές 2023, της 21ης Μαΐου, με τον κρατικό μηχανισμό να μπαίνει πλέον στην τελική ευθεία της προετοιμασίας και εδώ θα βρείτε όλα όσα πρέπει να ξέρετε.

1. Οι εκλογές της 21ης Μαΐου του 2023 θα διεξαχθούν με το σύστημα της «απλής αναλογικής». 

Οταν αλλάζουν οι εκλογικοί νόμοι τίθενται ασφαλώς διάφορα νέα δεδομένα με τα οποία κανείς δεν έχει εξοικειωθεί.

Ο πρώτος στη σειρά νόμος που θα εφαρμοστεί στις επερχόμενες εκλογές είναι η απόλυτη αναλογική για τα κόμματα που λαμβάνουν από 3% και πάνω. Στην πράξη επομένως, προκειμένου να υπάρξει πλειοψηφία 151 εδρών δεν απαιτείται μόνο εκλογικό ποσοστό πάνω από 50%, αλλά και κάποιο μικρότερο ανάλογα με τη μη αντιπροσωπευόμενη ψήφο.

Σύμφωνα με τον ισχύοντα εκλογικό νόμο για να αποκτήσει ένα κόμμα έδρες στη Βουλή, θα πρέπει να έχει συγκεντρώσει ποσοστό τουλάχιστον 3% στο σύνολο της Επικράτειας. Αν χρειαστούν επαναληπτικές εκλογές αυτές θα γίνουν με το εκλογικό σύστημα που προβλέπεται στον ν. 46/54/2020 και συνιστά ένα είδος ενισχυμένης αναλογικής με πρόβλεψη bonus έως 50 έδρες υπέρ του πρώτου κόμματος.

Ο συγκεκριμένος εκλογικός νόμος της απλής αναλογικής ψηφίστηκε το 2016 με πρωτοβουλία της τότε κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Κύριο χαρακτηριστικό του είναι ότι σχεδόν απαγορεύει τις μονοκομματικές πλειοψηφίες, χωρίς όμως να σημαίνει ότι το πρώτο κόμμα μπορεί εύκολα να αγνοηθεί στον σχηματισμό κυβέρνησης, ιδίως όταν προηγείται με αξιόλογη απόσταση.

Λίγο πριν την εκπνοή του Απριλίου, η χρονική απόσταση από τις κάλπες της 21ης Μαΐου όλο και μειώνεται με τη διατήρηση επί σειρά μηνών των ποσοστών της Νέας Δημοκρατίας σε περιβάλλον αυτοδυναμίας.

Υπενθυμίζεται ότι  αύριο ξεκινά και επίσημα η προεκλογική περιόδος στην χώρα, καθώς ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης θα επισκεφτεί την ΠτΔ Κατερίνα Σακελλαροπούλου προκειμένου να της ζητήσει τη διάλυση της Βουλής και ακολούθως την διενέργεια εκλογών.

2. Οι 17άρηδες στην κάλπη

Σημαντικό ζήτημα είναι τι θα ψηφίσουν στις εκλογές οι νέοι, 17αρηδες – 19αρηδες, οι οποίοι ψηφίζουν για πρώτη φορά και αποτελούν περίπου το 4% του εκλογικού σώματος.

Οι 17χρονοι που θα ψηφίζουν για πρώτη φορά, υπολογίζονται γύρω στις 112.097 και είναι ζήτημα προ τα πού θα στραφούν.

Στους 17άρηδες αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το δικαίωμα της ψήφου.

Ο σχετικός νόμος ψηφίστηκε τον Ιούλιο του 2016 από την ελληνική Βουλή και με αυξημένη πλειοψηφία αφού υπέρ της ψήφου στα 17 έτη τάχθηκαν 180 βουλευτές. 

3. Δικαίωμα ψήφου στους Έλληνες τους εξωτερικού για πρώτη φορά

Σε αυτές τις εθνικές εκλογές θα μπορέσουν να ψηφίσουν για πρώτη φορά από τον τόπο διαμονής τους οι Ελληνες που ζουν στο εξωτερικό.

Η ψήφος των εκλογέων που ασκούν το εκλογικό τους δικαίωμα στα εκλογικά τμήματα θα μετράει ισότιμα στο συνολικό εκλογικό αποτέλεσμα και, επομένως, για τη συνολική κατανομή των εδρών, ανά την επικράτεια.

Αυξάνονται σε 15 από 12 οι βουλευτές Επικρατείας.

Οι εκλογείς στα τμήματα του εξωτερικού θα επιλέγουν (δίχως να θέτουν σταυρό προτίμησης) το ψηφοδέλτιο Επικρατείας του κόμματος που επιθυμούν. Εναπόκειται στα κόμματα αν θα επιλέξουν έναν ή περισσότερους υποψηφίους στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας που θα προέρχονται από τον ελληνισμό της διασποράς.

Δικαίωμα εγγραφής στους εκλογικούς καταλόγους του εξωτερικού, έχουν οι εκλογείς οι οποίοι πληρούν σωρευτικά τα παρακάτω κριτήρια:

· Τα τελευταία τριάντα πέντε (35) χρόνια, έχουν ζήσει τουλάχιστον δύο (2) έτη μόνιμα στην Ελλάδα.

· Έχουν υποβάλει φορολογική δήλωση (Ε1 ή Ε2 ή Ε3 ή Ε9) είτε το τρέχον είτε το προηγούμενο φορολογικό έτος.

4. Τι αλλάζει στο εκλογικό σύστημα για τις δημοτικές κοινότητες

Την ίδια ώρα, αλλαγές στον τρόπο εκλογής προέδρων και συμβουλίων στις δημοτικές κοινότητες θεσπίστηκαν με το πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών που ψηφίστηκε τη Μεγάλη Τρίτη και δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ ως ν. 5043/2023 με τίτλο «Ρυθμίσεις σχετικά με τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού- Διατάξεις για την ευζωία των ζώων συντροφιάς- Διατάξεις για το ανθρώπινο δυναμικό του δημοσίου τομέα- Λοιπές ρυθμίσεις του Υπουργείου Εσωτερικών και άλλες επείγουσες διατάξεις».

Ειδικότερα, με το άρθρο 18 προβλέπεται ότι από τις επόμενες δημοτικές εκλογές τριμελές συμβούλιο θα έχουν οι δημοτικές κοινότητες με μόνιμο πληθυσμό από 201 κατοίκους και άνω. Σήμερα αυτό ισχύει για τις κοινότητες με πάνω από 300 κατοίκους. Οι δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό από 201 έως 300 κατοίκους, που επηρεάζονται από τη ρύθμιση είναι συνολικά 723.

Σύμφωνα με τη νέα διάταξη:

Οι δημοτικές κοινότητες µε πληθυσμό έως 200 κατοίκους διοικούνται από τον πρόεδρο της δημοτικής κοινότητας, ενώ µε πληθυσμό άνω των 201 κατοίκων διοικούνται από τον πρόεδρο του συμβουλίου της δημοτικής κοινότητας και το συμβούλιο της δημοτικής κοινότητας.

Το συμβούλιο της δημοτικής κοινότητας αποτελείται από:

α) τρία µέλη, σε δημοτικές κοινότητες µε πληθυσμό από 201 έως 2.000 κατοίκους,

β) πέντε µέλη, σε δημοτικές κοινότητες µε πληθυσμό από 2.001 έως 10.000 κατοίκους,

γ) 11 µέλη, σε δημοτικές κοινότητες µε πληθυσμό από 10.001 έως 50.000 κατοίκους και

δ) 15 µέλη, σε δημοτικές κοινότητες µε πληθυσμό από 50.001 κατοίκους και άνω.

Σημειώνεται ότι δεν εκλέγονται συμβούλια δημοτικών κοινοτήτων στους δήμους της Περιφέρειας Αττικής, µε εξαίρεση τους δήμους των Περιφερειακών Ενοτήτων Νήσων, Ανατολικής και Δυτικής Αττικής.

Πρόεδρος της δημοτικής κοινότητας εκλέγεται ο πρώτος σε σταυρούς προτίμησης υποψήφιος του συνδυασμού που συγκέντρωσε κατά τον α’ γύρο στη δημοτική κοινότητα την απόλυτη ή σχετική πλειοψηφία του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων. Οι λοιποί υποψήφιοι, του ίδιου συνδυασμού, κατά τη σειρά των σταυρών που έλαβαν, λογίζονται ως αναπληρωματικοί.

Την αντίθεσή της στη ρύθμιση έχει εκφράσει η Συντονιστική Επιτροπή Δικτύου Κοινοτήτων Ελλάδος, καθώς ζητά να επανέλθει η ξεχωριστή κάλπη για την ανάδειξη των προέδρων και των συμβουλίων των κοινοτήτων.

Με το άρθρο 37 πρόεδρος δημοτικής κοινότητας με πληθυσμό έως 300 κατοίκους και τα συμβούλια των δημοτικών κοινοτήτων με πληθυσμό από 301 έως 2000 κατοίκους θα εκλέγονται σύμφωνα με τα εκλογικά αποτελέσματα της συγκεκριμένης δημοτικής κοινότητας, ανεξάρτητα αν είναι μέρος του συνδυασμού του επιτυχόντος δημάρχου ή όχι. Οι έδρες των συμβούλων κατανέμονται αναλογικά στους συνδυασμούς που έλαβαν μέρος στις εκλογές στη συγκεκριμένη δημοτική κοινότητα και σύμφωνα με τον αριθμό των έγκυρων ψηφοδελτίων που έλαβαν σε αυτήν. Πρόεδρος του τριμελούς συμβουλίου είναι ο σύμβουλος του πρώτου κατά σειρά συνδυασμού στη δημοτική κοινότητα που έλαβε τους περισσότερους σταυρούς προτίμησης.

Στις δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό από 2001 κατοίκους και άνω στις οποίες συγκροτούνται (ανάλογα με τον μόνιμο πληθυσμό κάθε δημοτικής κοινότητας) πενταμελή, ενδεκαμελή και δεκαπενταμελή συμβούλια, πρόεδρος ορίζεται ο πρώτος σε σταυρούς σύμβουλος του συνδυασμού του δημάρχου, καθώς σύμφωνα με την νομοθεσία ο συνδυασμός του δημάρχου λαμβάνει τα 3/5 του συμβουλίου αυτών των δημοτικών κοινοτήτων.

Ειδική ρύθμιση για την εκλογή προέδρου συμβουλίου κοινότητας άνω των 300 κατοίκων με ισχύ έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023 που λήγει η δημοτική περίοδος που διανύουμε περιέχεται στο άρθρο 10.

Η διάταξη συνιστά συμμόρφωση με απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, το οποίο έκρινε ως αντισυνταγματικές διατάξεις σχετικά με τον τρόπο ανάδειξης του προέδρου των δημοτικών κοινοτήτων άνω των 300 κατοίκων με ορισμό του συμβούλου του πρώτου κατά σειρά συνδυασμού. Με τη νέα διάταξη επανέρχονται σε ισχύ οι ρυθμίσεις που προβλέπουν την εκλογή του προέδρου της δημοτικής κοινότητας από το σύνολο των μελών του συμβουλίου μεταξύ των δύο πρώτων συμβούλων των δύο πρώτων κατά σειρά εκλογής συνδυασμών.

Αυτό σημαίνει ότι σε όσες κοινότητες άνω των 300 κατοίκων ο πρόεδρος δεν εκλέχτηκε σε συνδυασμό που συγκέντρωσε ποσοστό μεγαλύτερο του 50%, θα πρέπει να γίνει ειδική συνεδρίαση του συμβουλίου κοινότητας για να εκλεγεί εκ νέου ο πρόεδρός του.

5. Πού ψηφίζω 

Όσοι πολίτες θέλουν να δουν πού θα ψηφίσουν στις εκλογές μπορούν να επισκέπτονται την πλατφόρμα «Μάθε πού ψηφίζεις» του υπουργείου Εσωτερικών.

Στην πλατφόρμα «Μάθε πού ψηφίζεις» θα χρειαστεί να συμπληρώσετε:

• είτε τα προσωπικά σας στοιχεία (επώνυμο, όνομα, όνομα πατέρα και μητέρας, έτος γέννησης),

• είτε μόνο τα πεδία του ειδικού εκλογικού αριθμού και το επώνυμό σας.

Στην διεύθυνση https://www.ypes.gr/mathe-poy-psifizeis-forma/ μπορείτε να δείτε που ψηφίζετε χωρίς κωδικούς και passwords.

6.  Ανανεώθηκαν οι εκλογικοί κατάλογοι για τους ετεροδημότες

Στους καταλόγους έχουν ενσωματωθεί και οι ετεροδημότες που υπέβαλαν αίτηση έως τις 28 Φεβρουαρίου.

Πιο συγκεκριμένα, η τελευταία ενημέρωση πραγματοποιήθηκε στις 11 Απριλίου 2023 με μεταβολές μέχρι και τις 28/02/2023. Όσοι ετεροδημότες υπέβαλαν αίτηση για μεταφορά, από 1η Μαρτίου και μετά, θα πρέπει να μεταβούν στην περιοχή που είχαν τα δικαιώματά τους, καθώς δεν ενσωματώθηκαν στις αλλαγές.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι είναι αδύνατη πλεόν η ανάκληση της αίτησης, δηλαδή η διαγραφή από τους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους ετεροδημοτών.