Η 29η Απριλίου στην Ιστορία – Η γέννηση και ο θάνατος του Καβάφη
29 Απριλίου 2022
Ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές χωρίς όμως να έχει ζήσει ποτέ στη ζωή του στην Ελλάδα είναι αδιαμφισβήτητα ο Κωνσταντίνος Καβάφης, το έργο του οποίου «σημάδεψε» ανεξίτηλα την ελληνική και παγκόσμια λογοτεχνία. Ο Καβάφης θεωρείται -και δικαίως- ένας από τους πιο σημαντικούς Έλληνες ποιητές και γεννήθηκε σαν σήμερα, 29 Απριλίου, το 1863 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Εκεί, άλλωστε, έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του και άφησε την τελευταία του πνοή και ως εκ τούτου πολλοί τον αποκαλούν και ως τον μεγάλο Αλεξανδρινό ποιητή. Η Αλεξάνδρεια μάλιστα πρωταγωνιστεί πολλές φορές και στην ποίησή του.
Ο Καβάφης προερχόταν από εύπορη οικογένεια με τον πατέρα του, Πέτρο Καβάφη, να είναι μεγαλέμπορος βαμβακιού. Ο πατέρας του είχε φαναριώτικη καταγωγή, ενώ η μητέρα του, Χαρίκλεια Φωτιάδη, προερχόταν από παλαιοτάτη οικογένεια της Κωνσταντινούπολης. Ο Κωνσταντίνος Καβάφης ήταν το ένατο και τελευταίο παιδί της οικογενείας, αλλά δυστυχώς δεν μπόρεσε να ζήσει πολλά χρόνια δίπλα στον πατέρα του χάνοντάς τον στην ευαίσθητη ηλικία των 7 ετών.
Δύο χρόνια μετά μετά την απώλεια του πατέρα του η μητέρα του πήρε τα παιδιά της, συμπεριλαμβανομένου και του τότε 9χρονου Κωνσταντίνου Καβάφαη, και μετακόμισε στην Αγγλία. Εκεί, παρέμειναν για 6 ολόκληρα χρόνια, κάτι που ωφέλησε -τουλάχιστον πνευματικά- τον Κωνσταντίνο Καβάφη, αφού κατάφερε να εντρυφήσει τόσο στην αγγλική όσο και στην ελληνική και τη γαλλική γλώσσα. Μάλιστα, στην Αγγλία έμαθε και λίγα ιταλικά. Η έφεση του Καβάφη στις ξένες γλώσσες αργότερα αποδείχτηκε σημαντική για την ανάπτυξη της ποιητικής του γραφής αναδεικνύοντάς ακόμη περισσότερο το ποιητικό του ύφος. Στην ποίησή του ήταν εμφανής ο δεξιοτεχνικός τρόπος με τον οποίο μπορούσε να διαχειριστεί και να «μπλέξει» τις λέξεις, ακόμη και αν αυτές προέρχονταν από διαφορετικές γλώσσες, μεταξύ τους.
Μετά το πέρας των 6 χρόνων ο Κωνσταντίνος Καβάφης και η οικογένειά του επέστρεψαν στην Αλεξάνδρεια, όπου ο ποιητής συνέχισε την φοίτησή του στο Λύκειο “Ερμής”. Ωστόσο, η οικονομική κατάσταση της οικογένειας άρχισε να χειροτερεύει. Έτσι, όταν ξεκίνησε η Αιγυπτιακή εξέγερση έναντι των Άγγλων το 1882 ο Κωνσταντίνος Καβάφης και η οικογένειά του αποφάσισαν να φύγουν ξανά από την Αλεξάνδρεια. Αυτή την φορά όμως ο προορισμός τους δεν ήταν η Αγγλία, αλλά το σπίτι του παππού του στην Κωνσταντινούπολη.
Στην Κωνσταντινούπολη, και όντας κοντά στην ενηλικίωση, ο ποιητής άρχισε για πρώτη φορά να αντιλαμβάνεται τον σεξουαλικό του προσανατολισμό. Όπως είναι και σήμερα γνωστό ο Κωνσταντίνος Καβάφης ήταν ομοφυλόφιλος, ενώ λέγεται ότι κατά την τρίχρονη παραμονή του στην Κωνσταντινούπολη ο Κωνσταντίνος Καβάφης είχε την πρώτη του σεξουαλική επαφή κάτι που δεν έχει επιβεβαιωθεί. Επιπλέον, κάτι εξίσου σημαντικό είναι ότι την ίδια περίοδο προσπάθησε για πρώτη φορά να ασχοληθεί με την ποιητική τέχνη. Ωστόσο, εκείνες οι ποιητικές προσπάθειές του δεν δημοσιεύτηκαν ποτέ όσο ήταν εν ζωή. Αντιθέτως, συγκεντρώθηκαν και δημοσιεύτηκαν από τον φιλόλογο Γ.Π. Σαββίδη μαζί με άλλα ανέκδοτα ποιήματα το 1968.
Το 1885 ο Κωνσταντίνος Καβάφης επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια και άλλαξε πολλά επαγγέλματα. Ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία, ενώ δούλεψε και ως άμισθος Γραμματέας στο Γραφείο Αρδεύσεων. Έπειτα, πραγματοποιήθηκε η πρόσληψή του στο συγκεκριμένο γραφείο ως έμμισθος υπάλληλος το 1892. Αυτή ήταν η κύρια δουλειά, η οποία του προσέφερε μεν τα προς τα ζην, αλλά τον έκανε πραγματικά δυστυχισμένο.
Το 1922 παραιτήθηκε από την εργασία του στις Αρδεύσεις προκειμένου να αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στην ποίηση που έμελλε να τον κάνει γνωστό. Άλλωστε είναι ένας από τους πρώτους ποιητές που στο διαβατήριό τους έγραψαν ως επάγγελμα αυτό του συγγραφέα. Προς το τέλος της ζωής του γνώρισε τη Μαρίκα Κοτοπούλη και το Νίκο Καζαντζάκη (1927), μεγάλες μορφές της ελληνικής διανόησης και πολιτισμού. Το 1932 διαγνώστηκε με καρκίνο του λάρυγγα, με αποτέλεσμα να νοσηλευτεί για 4 μήνες σε νοσοκομείο της Αθήνας. Έπειτα, επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου ο άφησε την τελευταία του πνοή την ημέρα των γενεθλίων του το 1933.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Κωνσταντίνος Καβάφης, αν και ήταν Έλληνας και λογίζεται ως ένας Έλληνας ποιητής, είχε έρθει στην Ελλάδα μόνο δύο φορές βλέποντάς την τουριστικά θα έλεγε κανείς. Έτσι, εκτός από το 1901, ταξίδεψε ακόμη μία φορά στην Ελλάδα, το 1933. Είδε ελάχιστα την Ελλάδα βλέποντας “κλασικά” αξιοθέατα, όπως ο Παρθενώνας, με αποτέλεσμα να μην έχει ιδιαίτερα βιώματα και αναμνήσεις από τη χώρα. Αυτό το γεγονός από μόνο του τον διαφοροποιεί σε μεγάλο βαθμό από ποιητές που έζησαν την ίδια περίοδο, καθώς ζώντας μακριά από την Ελλάδα, αλλά έχοντάς την στην καρδιά του, έγραψε ποίηση απαλλαγμένος από το γλωσσικό ζήτημα, αλλά και από τη δημιουργία της εθνικής συνείδησης που τόσο ταλάνιζε του λόγιους της εποχής του.
Συνεπώς, σαν σήμερα 29 Απριλίου 1863 ο Κωνσταντίνος Καβάφης γεννήθηκε και ακριβώς 70 χρόνια μετά, την ημέρα των γενεθλίων του κατά το έτος του 1933, έφυγε από τη ζωή!
