Δημήτρης Καταβάτης | Ο φωτογράφος που αναδεικνύει τον Πειραιά

Αγαπητοί αναγνώστες, σήμερα φιλοξενούμενος της στήλης μας είναι ο φωτογράφος Δημήτρης Καταβάτης, ο οποίος είναι γέννημα θρέμμα του αγαπημένου μου Πειραιά και διαπρέπει στη φωτογραφία και πιο συγκεκριμένα στο κομμάτι του αστικού τοπίου!

Με χαρά σας παρουσιάζω έναν ιδιαίτερα ταλαντούχο φωτογράφο, νεαρό σε ηλικία και λάτρη της φωτογραφίας τοπίου! Η δουλειά του αποτελείται κυρίως από εικόνες του Πειραιά, τις συνοικίες του, το λιμάνι του και τα κρυφά διαμάντια του που αν βρεθείς εκεί πρέπει να τα παρατηρήσεις.

Ο ίδιος δηλώνει σαγηνευμένος από την φωτογραφία τοπίου, κάτι που ήταν αρκετό να τον οδηγήσει στην έναρξη του πανέμορφου ταξιδιού της τέχνης της φωτογραφίας. Ο Δημήτρης μέχρι στιγμής είναι αυτοδίδακτος και καθημερινά εξελίσσεται για να μας δίνει αυτές τις εξαιρετικές εικόνες. Ο λόγος που με έκανε να τον προσκαλέσω να μας μιλήσει είναι ο ζήλος που έχει αλλά και η εργατικότητά του. Το αποτέλεσμα της σκληρής δουλειάς του φαίνεται στις φωτογραφίες του και επισφραγίζει την δική μου άποψη, πως ανάμεσα σε έναν επαγγελματία και έναν ερασιτέχνη φωτογράφο η μόνη διαφορά είναι το βιοποριστικό υπόβαθρο.

Πριν προχωρήσουμε στη συζήτησή μας με τον Δημήτρη, θα ήθελα να τονίσω πως σκοπός μου μέσα από τις συνεντεύξεις με τους αγαπητούς μου συναδέλφους, είναι η ανταλλαγή απόψεων και ιδεών που μπορεί να φανούν χρήσιμες σε εσάς που αγαπάτε την φωτογραφία με όποιο τρόπο και αν την υπηρετείτε.

Δείτε περισσότερες συνεντεύξεις φωτογράφων απο τον Χρήστο Λαρισσαίο εδώ

Εντός της συνέντευξης υπάρχει και η δική σας ερώτηση που έχετε υποβάλλει στο Δημήτρη.

Δημήτρη πες μας λίγα λόγια για εσένα. Ποιο ήταν το ερέθισμα το οποίο σε έκανε να ασχοληθείς με την τέχνη της φωτογραφίας?

Είμαι Γέννημα – θρέμμα Πειραιώτης, όλα άρχισαν μια κρύα νύχτα Παρασκευής τον Ιανουάριο του 1994,  με καταγωγή από τη μητέρα μου από τη Βέροια. Επαγγελματικά ασχολούμαι με την επιστήμη της Θεολογίας. Παρά το γεγονός πως το επάγγελμά μου δεν έχει κάποια άμεση  σχέση με τον κόσμο της φωτογραφίας, από μικρή ηλικία θυμάμαι με σαγήνευαν εικόνες με τοπία. Αυτή ήταν η πρώτη μη συνειδητή επαφή μου με το αντικείμενο.

Αρκετά αργότερα, στα 25 μου χρόνια ακούγοντας  έναν συνάδελφο μουσικό, οποίος είναι επαγγελματίας φωτογράφος, τον Γιάννη Πανουσσάκη, να μιλάει περί φωτογραφίας. Μιλούσε για διάφορες λήψεις, τοπία, σκηνοθεσία μιας λήψης κλπ., σα να ταράχτηκε το μέσα μου, δίχως λόγο. Άρχισα να τον ρωτάω για να μάθω όσο μπορώ περισσότερα, στα πλαίσια μιας φιλικής συζήτησης. Εκεί άναψε η πρώτη σπίθα.

Ποιος τομέας της φωτογραφίας σε έχει μαγνητίσει? Κάθε φορά που φωτογραφίζεις τι συναισθήματα καλλιεργείς μέσα σου?

Η αλήθεια είναι πως είναι δύσκολο να διαλέξω ένα είδος. Μου αρέσει και θαυμάζω αρκετά την αστροφωτογραφία, το φωτορεπορτάζ επίσης. Όμως έχω μαγνητιστεί – ερωτευθεί θα τολμήσω να πω – με την φωτογραφία τοπίου. Και μέσα όμως από τη φωτογραφία τοπίου θα πω το αστικό τοπίο. Η αποτύπωση της καθημερινότητας, της κίνησης, των  κτηρίων, ενός φαναριού, το λιμάνι του Πειραιά με τα καράβια και τους ανθρώπους που περιμένουν να επιβιβαστούν. Θεωρώ πως είναι μια κατηγορία, που έχει να διηγηθεί μια ιστορία με κάθε ‘’κλικ’’ που κάνω. Τα συναισθήματα που μου γεννούνται διαφέρουν από λήψη σε λήψη.

Συνήθως όμως όταν έχω την κάμερα ανά χείρας νιώθω μια  περιέργεια, να δω πώς φαίνεται το τάδε μέρος – αντικείμενο από μια οπτική γωνία δική μου. Προσπαθώντας να βρω τη λήψη που θέλω περνάμε στο θαυμασμό για αυτό που βλέπω, ακόμα κι αν είναι το πιο απλό πράγμα, ένα περιστέρι π.χ. να στέκεται σ’ ένα καλώδιο. Έπειτα εξαρτάται κι από τη δική μου ψυχοσύνθεση εκείνη τη στιγμή.

Με πια κριτήρια επιλέγεις τα θέματα που θέλεις να φωτογραφίζεις?

Πρώτα και κύρια επικεντρώνομαι στο αστικό τοπίο. Έπειτα θα πρέπει να μου κεντρίσει την περιέργεια όπως είπαμε. Ύστερα η ώρα της ημέρας παίζει σημαντικό ρόλο. Ένα αστικό τοπίο είναι πιο θεματικό το σούρουπο όταν τα χρώματα στον ουρανό παίζουν από πορτοκαλί, σε ροζ, μωβ- ροζ ως και μωβ. Επίσης ένα άλλο σημαντικό κριτήριο είναι ο καιρός.

Εάν έχει συννεφιά τότε είναι σίγουρα μια αρκετά καλή ευκαιρία για εξόρμηση να φωτογραφίσεις την πόλη. Τα σχήματα και το βάθος που σου δίνει ένα σύννεφο στον αστικό ορίζοντα, είναι από τα ωραιότερα ‘’δώρα’’ της φύσης στη φωτογραφία. Το τί θα φωτογραφήσω όμως δεν αποτελεί κάποιο ιδιαίτερο κριτήριο. Μπορεί να είναι η λεωφόρος από ένα  ψηλό σημείο, π.χ. από το λόφο της Καστέλας στον προφήτη Ηλία που μπορείς να φωτογραφίσεις την Λεωφόρο Ποσειδώνος και το Φάληρο ή τα Λιπάσματα στη Δραπετσώνα ή το Ανάγλυφο τοπίο με τα Βράχια στη Φρεαττύδα. Εκεί δεν υπάρχουν όρια – κριτήρια.

Γνωρίζω ότι ασχολείσαι ερασιτεχνικά με τη φωτογραφία . Ποια είναι η άποψη σου για την γνώση επάνω στη φωτογραφία? Θεωρείς πως η λήψη γνώσης είναι απαραίτητη και βοηθητική ή μπορεί κάποιος να πορευθεί ως αυτοδίδακτος?

Η ενασχόληση ερασιτεχνικά με την φωτογραφία, κατ’ εμέ, δεν απαιτεί σπουδές, εάν πρόκειται για κάτι που κάνει ένας άνθρωπος για προσωπική ενασχόληση στον ελεύθερο χρόνο του. Όμως είναι απαραίτητο να ψάχνεται συνεχώς, να ρωτάει, να διαβάζει forum, να ανεβάζει φωτογραφίες σε ιστοσελίδες που μπορεί να του προσφέρουν καλή κριτική έτσι ώστε να βελτιωθεί . Να παρακολουθεί video με tutorials. Αυτοδίδακτος/ αυτοδίδακτη μπορεί πλέον σχετικά εύκολα να σταθεί στα πόδια του φωτογραφικά με αρκετά καλά αποτελέσματα.

Σε περίπτωση όμως που κάποιος θέλει να ασχοληθεί πιο σοβαρά και να έχει και κάποιο κέρδος από τον κόπο και τον χρόνο που δαπανά, η απόκτηση ‘’δομημένης’’ γνώσης είναι απαραίτητη. Από το πιο απλό που είναι η παρακολούθηση κάποιων σεμιναρίων, μέχρι τη φοίτησε σε σχολές είτε των λεγομένων ΙΕΚ είτε σε ανώτερο- ανώτατο επίπεδο. Όπως και να έχει είτε τον ένα δρόμο(αυτοδίδακτος) είτε τον άλλο (φοίτηση για εκμάθηση) διαλέξουμε χρειάζεται συνεχής ενασχόληση και έρευνα.

Είσαι πλέον ταγμένος στο αστικό τοπίο και συγκεκριμένα η πηγή έμπνευσής σου είναι η πόλη του Πειραιά. Ποιες είναι οι δυσκολίες που έχεις αντιμετωπίσει στην εύρεση θεματολογίας?

Η πραγματικότητα είναι πως η πόλη μου, η πόλη του Πειραιά έχει αποτελέσει και αποτελεί την Μούσα μου. Ευτυχώς ως τώρα ο Πειραιάς, έχει αποτελέσει ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης. Η μόνη ‘’δυσκολία’’ που μπορεί να συναντήσει κάποιος είναι ότι χρειάζεται αρκετή εξερεύνηση  Φαινομενικά και σε πρώτη όψη, δεν φαίνεται να έχει πολλά μέρη που μπορούν να προσφέρουν κάτι. Όμως πίστεψέ με, έχει πάρα πολλά. Εάν έχεις όρεξη, λίγη υπομονή και σου αρέσει το περπάτημα σε αστικές περιοχές τότε δεν θα συναντήσεις κάποιο ιδιαίτερο εμπόδιο. Το μόνο που προσφέρει δυσκολία είναι οι υποδομές, όπου είναι παλιές και ίσως είναι επικίνδυνο να είσαι κοντά σε μέρη π.χ. όπου έχει κτήρια ετοιμόρροπα και δε μπορείς να πας αρκετά κοντά να τα φωτογραφίσεις, για να πάρεις κι αυτό το συναίσθημα του εγκαταλειμμένου, παλαιού, περασμένου.

Υπάρχει κάποια δυνατή ιστορία που κρύβεται πίσω από κάποια λήψη σου? Έως τώρα έχεις κάποια φωτογραφία που να τη θεωρείς την καλύτερη σου?

Κάποια ιστορία που να αφορά το εικονιζόμενο θέμα δεν υπάρχει κατά 99% . Προσωπική ιστορία σίγουρα υπάρχει πίσω από κάποιες φωτογραφίες, που σε κάνουν  να θες να βγεις και να φωτογραφίσεις, να δεις τον κόσμο γύρω σου, με άλλο μάτι. Ένας χωρισμός π.χ. , ένα χαρμόσυνο νέο, μια δύσκολη περίοδος της ζωής σου κλπ. Σχεδόν πίσω από κάθε εξόρμηση για φωτογραφία υπάρχει κάτι που την έχει ωθήσει. Πολλές από τις φωτογραφίες μου έχουν προκύψει μέσα από αυτές τις προσωπικές καταστάσεις. 

Υπάρχουν δύο φωτογραφίες που τις θεωρώ από τις καλύτερες που έχω μέχρι στιγμής. Και μου είναι αρκετά δύσκολο να διαλέξω τη μία εκ των δύο…
Η μία είναι λήψη μακράς έκθεσης (long exposure) όπου έχω στήσει τρίποδο διαγώνια από το Δημοτικό Θέατρο στον Πειραιά και περιμένω να περάσει το τραμ από μπροστά ώστε να δημιουργηθεί το εφέ της κίνησης από το τραμ και η στατικότατα από το υπόλοιπο θέμα (Δημοτικό Θέατρο και λοιπά κτήρια). Η δεύτερη φωτογραφία είναι ξημέρωμα, έχω κατέβει στην Φρεαττύδα με το πρώτο λεωφορείο της ημέρας 5 το πρωί  τα χρώματα είναι υπέροχα, η θάλασσα είναι λάδι και φτάνοντας στον όρμο της Αφροδίτης, στο Σταυρό δηλαδή, είναι ένα τέλειο σκηνικό. Ο σταυρός να στέκει αγέρωχος, από πίσω ένα φορτηγό πλοίο, στα δεξιά του σταυρού το Εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου και κάτω στη  θάλασσα τα φώτα από γύρω να δημιουργούν μια απίστευτη αντανάκλαση.

Τι  εξοπλισμό χρησιμοποιείς ? Κατά την άποψη σου τι είναι απαραίτητο να έχει στην τσάντα του ένας φωτογράφος αστικού τοπίου?

Ο εξοπλισμός που χρησιμοποιώ είναι αρκετά βασικός. Όσον αφορά το σώμα της κάμερας αυτή την περίοδο χρησιμοποιώ μια Nikon D3500, εξαιρετική επιλογή για όσους θέλουν να ασχοληθούν ερασιτεχνικά για αρχή αλλά να έχουν και κάποιες δυνατότητες (Εύρος iso , επιλογές στα focus points , διάχυση φωτός κλπ).

Κύριος φακός είναι της Tamron ο 18-200mm (F3.5-6.3) Για αστικό τοπίο είναι κατ’ εμέ  ο ιδανικός. Μπορείς να έχεις εύρος και δυνατό ζουμ, παρά το ότι θεωρητικά είναι κάπως σκοτεινός , η άνεση του iso που μου προσφέρει η κάμερα (σε συνδυασμό με το ότι πάντα φωτογραφίζω σε μορφή ‘’raw’’ ) δε μου προκαλούν προβλήματα. Επίσης έχω έναν φακό της Yongnuo 35mm f2, για πιο φωτεινό αποτέλεσμα κυρίως όταν θέλω να είναι και πιο wide οι λήψεις , ή και αν χρειαστεί κάποιο πορτραίτο. Παλαιότερα είχα ένα φακό Tair 11a, σοβιετικής κατασκευής δεκαετίας του ’80. Με μοντούρα M42 που του φορούσα αντάπτορα για να μπαίνει στη μηχανή. Εξαιρετικός τηλεφακός prime 135mm f2.8, δυστυχώς δεν τον χρησιμοποιώ πλέον διότι έχουν χαλάσει οι λεπίδες μέσα. Τέλος ένα τρίποδο για τις νυχτερινές και μακράς έκθεσης λήψεις.

Μέσα στην τσάντα ενός φωτογράφου αστικού τοπίου πρέπει να υπάρχουν τα προστατευτικά του εξοπλισμού, γιατί η σκόνη είναι απίστευτή και λερώνεται ο φακός και σίγουρα ένα πανάκι μικροϊνών αν χρειαστεί να καθαρίσει το κρύσταλλο. 100% Τρίποδο, για τις νυχτερινές λήψεις και τις λήψεις μακράς έκθεσης όπως για την κίνηση των αυτοκινήτων σε μεγάλους δρόμους που δημιουργεί τα εφέ με τα συνεχόμενα φώτα των αυτοκινήτων. Και στα πιο πρακτικά, λουκετάκι πάντα στην τσάντα γιατί υπάρχουν ‘’καλοθελητές’’ που ίσως προσπαθήσουν να σου πάρουν πράγματα από μέσα και είναι κρίμα. Επίσης καλή διάθεση, ευγένεια και υπομονή.

Η ερώτηση του κοινού είναι να μας δώσεις κάποιες συμβουλές σε καταστάσεις κακοκαιρίας όπως π.χ. φωτογράφηση σε χιόνι στο αστικό τοπίο.

Το πρώτο και κύριο και αυτονόητο όταν θέλουμε να φωτογραφήσουμε σε καταστάσεις κακοκαιρίας είναι να είμαστε εμείς οι ίδιοι ΑΣΦΑΛΕΙΣ. Εάν τα καιρικά φαινόμενα ΔΕΝ το επιτρέπουν ΔΕΝ μετακινούμαστε . Όσον αφορά τη φωτογράφηση καθαυτή, να είμαστε σίγουροι ότι ο εξοπλισμός μας μπορεί να αντέξει σε συνθήκες κρύου. Δηλαδή ελέγχουμε τις οδηγίες του κατασκευαστή  για το εύρος θερμοκρασιών που μπορεί να λειτουργήσει η μηχανή και ο φακός μας. Είναι σημαντικό  να έχουμε γενικά καλοσυντηρημένο εξοπλισμό και προσεγμένο.

Σε καταστάσεις κρύου όπως συμβαίνει με το χιόνι αν είμαστε έξω η εναλλαγή θερμοκρασίας μπορεί να θολώσει τα κρύσταλλα του φακού και τον καθρέπτη της κάμερας (αν είναι dslr , καθώς οι mirrorless δεν έχουν καθρέπτη.) Καλό είναι αν υπάρχει η οικονομική δυνατότητα να έχουμε εξοπλισμό weather sealed (προστατευμένα απο τον καιρό ). Η πληθώρα  των φακών-μηχανών είναι, αλλά συνήθως όσο ακριβότερα τόσο καλύτερη προστασία.

Στο θέμα της λήψης μιας φωτογραφίας σε τέτοιες καταστάσεις σε αστικό τοπίο για εμένα υπάρχουν 3 επιλογές. Να βρεις ένα ύψωμα (Τελευταίος όροφος μιας πολυκατοικίας, καιρού επιτρέποντος ένας λόφος όπως π.χ. του Λυκαβηττού ). Στη μία περίπτωση μπορείς να έχεις μια εξαιρετική λήψη, με τις χιονονιφάδες να πέφτουν (αν έχει χιονόπτωση) και να φαίνεται η κίνηση από κάτω με τα φώτα των αυτοκινήτων. Σε περίπτωση που μπορείς να ανέβεις σε κάποιο λόφο η πανοραμική θέα της χιονισμένης πόλης, ή ακόμα καλύτερα ενός ιστορικού μέρους όπως ο Παρθενώνας. Τέλος μια αγαπημένη λήψη είναι κατά τη διάρκεια της δύσης του ηλίου που είναι και τα σύννεφα πορτοκαλί, όντας στο δρόμο να αποτυπώσω την αντίθεση  που κάνει το φωτεινό και λαμπερό χιόνι με το σκοτεινό υπόλοιπο θέμα τριγύρω.

Θα μας δώσεις  μια συμβουλή σε όσους και όσες αγαπούν την φωτογραφία και ετοιμάζονται να ξεκινήσουν το ταξίδι τους στον κόσμο της?

Στην φωτογραφία καταθέτεις την ψυχή σου όπως σε κάθε μορφής Τέχνη έτσι κι εδώ. Ότι κάνεις κάνε το με αγάπη, μη σταματάς να το ψάχνεις το ζήτημα. Ρώτα, εξερεύνησε, πειραματίσου. Βγες στο δρόμο και τράβα φωτογραφίες, όσο το δυνατόν περισσότερες. Όσο περισσότερο φωτογραφίζεις τόσο καλύτερες θα γίνονται οι λήψεις σου. Μπορεί να απογοητευτείς κάποιες στιγμές γιατί δεν έχεις το επιθυμητό αποτέλεσμα. Μη σταματήσεις, κυνήγησέ το. Βρες ανθρώπους που να μοιράζονται το ίδιο πάθος με εσένα και συνδέσου μαζί τους, έτσι θα σε ωθήσουν να γίνεις καλύτερος, λήψη με τη λήψη – μέρα με την  ημέρα.
Πάνω απ’ όλα, ΑΠΟΛΑΥΣΕ  ΤΟ!

Σε αυτό το σημείο η ενδιαφέρουσα συζήτηση με τον Δημήτρη έφτασε στο τέλος της. Κερδίσαμε αρκετά πράγματα και συμβουλές ενώ παράλληλα γνωρίσαμε έναν ακόμη τρόπο εξέλιξης και πορείας στο χώρο. Η σκληρή και με αφοσίωση δουλειά επιφέρει πάντα αποτελέσματα. Μην διστάζετε να κάνετε βήματα και να προσπαθείτε να κατακτήσετε τους στόχους σας.

Εμείς ανανεώνουμε το ραντεβού μας για το μεθεπόμενο Σάββατο εδώ, στον Νο. 1 διαδικτυακό ραδιοφωνικό σταθμό της Αθήνας, τον planetwebradio.gr.

Δείτε εδώ το site του Χρήστου Λαρισσαίου