Επιστολή Αθήνας προς ΟΗΕ: «Προειδοποιεί για κίνδυνο αποσταθεροποίησης από το τουρκολυβικό μνημόνιο»

Νέα απάντηση στο παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο που υπεγράφη στις 3 Οκτωβρίου δίνει η Ελλάδα με επιστολή που εστάλη στον ΟΗΕ στις 17 Νοεμβρίου και στην οποία η πρέσβειρα Μαρία Θεοφίλη περιγράφει τις ελληνικές θέσεις και εξηγεί γιατί το κείμενο που υπέγραψαν η Τουρκία και η προσωρινή κυβέρνηση της Λιβύης δεν παράγει έννομα αποτελέσματα.

Η ελληνική πλευρά επισημαίνει, επίσης, ότι το τουρκολιβυκό μνημόνιο του Οκτωβρίου μπορεί να έχει συνέπειες στην περιφερειακή σταθερότητα στη Μεσόγειο «και αποσταθεροποιεί την ειρήνη και την ασφάλεια στην περιοχή».

Στην επιστολή εξηγείται ότι η αποστολή της προσωρινής κυβέρνησης της Λιβύης βάσει του οδικού χάρτη του 2020 δεν είναι να εξετάζει νέες ή προηγούμενες συμφωνίες ή αποφάσεις κατά τρόπο που να βλάπτει τη σταθερότητα των εξωτερικών σχέσεων του λιβυκού κράτους ή του επιβάλλει μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις. «Επομένως, μια συμφωνία συνεργασίας στον τομέα των υδρογονανθράκων εμπίπτει σαφώς στο πεδίο εφαρμογής συμφωνιών τις οποίες η εκτελεστική αρχή κωλύεται να συνάψει» επισημαίνεται στην επιστολή προς τον ΓΓ του ΟΗΕ.

«Η Ελλάδα θα ήθελε να υπογραμμίσει ότι κάθε ενέργεια για την εφαρμογή του Μνημονίου που υπεγράφη στις 3 Οκτωβρίου 2022, η οποία παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας, συνιστά παραβίαση του διεθνούς δικαίου και σκόπιμη κλιμάκωση που υπονομεύει τη σταθερότητα στην περιοχή» προστίθεται στο κείμενο.

Στην επιστολή, τέλος, η Αθήνα αναλαμβάνει την δέσμευση για την ειρηνική επίλυση κάθε ζητήματος που αφορά οριοθετήσεις θαλασσίων ζωνών με γειτονικές χώρες της Ανατολικής Μεσογείου «με ειρηνικά μέσα, καλή τη πίστει και σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας».

Η επιστολή για το τουρκολιβυκό μνημόνιο όπως την μετέδωσε η ΕΡΤ

«Επιστολή της 17ης Νοεμβρίου 2022 της Μονίμου Αντιπροσώπου της Ελλάδας στα Ηνωμένα Έθνη προς τον Γενικό Γραμματέα. Η Ελλάδα θα ήθελε να επιστήσει την προσοχή σας σε ένα ζήτημα με πιθανές σοβαρές συνέπειες για την περιφερειακή σταθερότητα στη Μεσόγειο. Αναφέρομαι στο «Μνημόνιο Κατανόησης μεταξύ της κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Τουρκίας και της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας του κράτους της Λιβύης για τη συνεργασία στον τομέα των υδρογονανθράκων», που υπεγράφη στις 3 Οκτωβρίου 2022.

Η Ελλάδα αντιτίθεται και διαμαρτύρεται έντονα για τη σύναψη του προαναφερθέντος Μνημονίου, στο βαθμό που επιχειρεί οποιαδήποτε άμεση ή έμμεση εφαρμογή του «Μνημονίου Συναντίληψης μεταξύ της Κυβέρνησης της Δημοκρατίας του Τουρκίας και της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας του κράτους της Λιβύης για την οριοθέτηση των περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο» του 2019, το οποίο συνήφθη κατά πλήρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου και με κατάφωρη περιφρόνηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας καθώς και άλλων παράκτιων κρατών σύμφωνα με το δίκαιο της θάλασσας.

Η Ελλάδα επαναλαμβάνει τη θέση της, όπως διατυπώνεται στην επιστολή μου προς εσάς της 9ης Δεκεμβρίου 2019, η οποία επισυνάπτεται στην επιστολή μου της 14ης Φεβρουαρίου 2020 (A/74/706), σύμφωνα με την οποία το μνημόνιο του 2019 είναι άκυρο και δεν παράγει κανένα απολύτως έννομο αποτέλεσμα

Η ελληνική αυτή θέση κοινοποιήθηκε και στην τουρκική και τη λιβυκή πλευρά μέσω των ρηματικών διακοινώσεων 772/02.04.2020 και 23321/22.05.2020, αντίστοιχα. Κατά συνέπεια, οποιεσδήποτε πράξεις ή δραστηριότητες που βασίζονται στο Μνημόνιο του 2019 στερούνται επίσης οποιασδήποτε νομικής βάσης και, επιπλέον, κινδυνεύουν να επιδεινώσουν την ένταση στην περιοχή.

Η Ελλάδα θα ήθελε να υπογραμμίσει ότι κάθε ενέργεια για την εφαρμογή του Μνημονίου που υπεγράφη στις 3 Οκτωβρίου 2022, η οποία παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας, συνιστά παραβίαση του διεθνούς δικαίου και σκόπιμη κλιμάκωση που υπονομεύει τη σταθερότητα στην περιοχή. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα υπογραμμίζει ότι έχει ipso facto και ab initio κυριαρχικά δικαιώματα στην υφαλοκρηπίδα της, σύμφωνα με το δίκαιο της θάλασσας, καθώς και κυριαρχικά δικαιώματα και δικαιοδοσία στην αποκλειστική οικονομική της ζώνη, όπως οριοθετείται από τη Συμφωνία μεταξύ της Κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης της Αραβικής Δημοκρατίας της Αιγύπτου για την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ των δύο χωρών, με ημερομηνία 6 Αυγούστου 2020.

Επιπλέον, η σύναψη του παρόντος μνημονίου δεν ανταποκρίνεται στην υποχρέωση, που προβλέπεται στον οδικό χάρτη του 2020 για την προπαρασκευαστική φάση της συνολικής λύσης , αποτέλεσμα του φόρουμ πολιτικού διαλόγου της Λιβύης υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, να διαχειρίζεται «την εξωτερική πολιτική του λιβυκού κράτους κατά τρόπο που να διατηρεί φιλικές και ειρηνικές σχέσεις με περιφερειακούς και διεθνείς εταίρους σύμφωνα με τους κανόνες της καλής γειτονίας και των αμοιβαίων συμφερόντων» (άρθρο 6, παρ.9). Η Ελλάδα απορρίπτει κάθε πράξη που αψηφά την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένων των πράξεων που επιχειρούν να διαστρεβλώσουν την πολιτική διαδικασία προς μια συνολική λύση για τη Λιβύη.

Η σύναψη του παρόντος μνημονίου παραβλέπει επίσης την παράγραφο 10 του άρθρου 6 του οδικού χάρτη, σύμφωνα με την οποία η εκτελεστική αρχή, κατά το προπαρασκευαστικό στάδιο, δεν εξετάζει νέες ή προηγούμενες συμφωνίες ή αποφάσεις κατά τρόπο που να βλάπτει τη σταθερότητα των εξωτερικών σχέσεων του λιβυκού κράτους ή του επιβάλλει μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις. Επομένως, μια συμφωνία συνεργασίας στον τομέα των υδρογονανθράκων εμπίπτει σαφώς στο πεδίο εφαρμογής συμφωνιών τις οποίες η εκτελεστική αρχή κωλύεται να συνάψει.

Η σημασία της πλήρους εφαρμογής του οδικού χάρτη επιβεβαιώθηκε εκ νέου από το Συμβούλιο Ασφαλείας στην απόφασή του 2656 (2022) της 28ης Οκτωβρίου 2022. Στην παράγραφο 4 του ψηφίσματος, το Συμβούλιο Ασφαλείας υπογραμμίζει ότι οι στόχοι και οι αρχές που διέπουν, όπως ορίζονται στον οδικό χάρτη, ιδίως τα άρθρα 1, 2 και 6, εξακολουθούν να είναι συναφείς με την πολιτική διαδικασία. Θα πρέπει επίσης να υπογραμμιστεί ότι οι αντιδράσεις κατά της νομιμότητας του μνημονίου που υπεγράφη στις 3 Οκτωβρίου 2022 έχουν εκφραστεί έντονα από διεθνείς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων κρατών στην περιοχή και πέραν αυτής, καθώς και από υψηλόβαθμους αξιωματούχους εντός των λιβυκών θεσμών.

Εν κατακλείδι, η Ελλάδα θα ήθελε να τονίσει ότι διατηρεί όλα τα δικαιώματά της βάσει του διεθνούς δικαίου και καλεί τη Λιβύη και το Τουρκία να σεβαστούν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας και να απόσχουν από κάθε πράξη που παραβιάζει αυτά τα δικαιώματα και αποσταθεροποιεί την ειρήνη και την ασφάλεια στην περιοχή.

Με την ευκαιρία αυτή, η Ελλάδα επιθυμεί να επαναλάβει την ισχυρή δέσμευση της για την επίλυση οποιουδήποτε ζητήματος οριοθέτησης με τις γειτονικές χώρες της Ανατολικής Μεσογείου με ειρηνικά μέσα, καλή τη πίστει και σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας. Θα σας ήμουν ευγνώμων αν η παρούσα επιστολή διανεμηθεί ως έγγραφο της Γενικής Συνέλευσης, στο σημείο 72 (α) της ημερήσιας διάταξης, και δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα της Διεύθυνσης Ωκεανών και Δικαίου της Θάλασσας και στην επόμενη έκδοση του Δελτίου για το Δίκαιο της Θάλασσας.

Μαρία Θεοφίλη

Πρέσβης Μόνιμη Αντιπρόσωπος»