Αλέξανδρος Καρακίτσιος: Πόσο αντέχει το κρατικό ταμείο;

Γράφει ο Οικονομολόγος & Διδάκτωρ του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Αλέξανδρος Καρακίτσιος

Από τις αρχές του έτους μέχρι σήμερα, ο κρατικός προϋπολογισμός έχει δαπανήσει αρκετά δισεκατομμύρια ευρώ σε μέτρα στήριξης του εισοδήματος των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Είτε με άμεσες (όπως η προσφάτως καταργηθείσα στο πετρέλαιο κίνησης ή η επιδότηση στους λογαριασμούς ρεύματος) είτε με έμμεσες επιδοτήσεις (όπως το fuel pass), ο κρατικός προϋπολογισμός έχει διαθέσει ένα σημαντικό ποσό χρημάτων προκειμένου να μετριαστούν οι επιδράσεις του πληθωρισμού στο διαθέσιμο εισόδημα.

Αν αυτά τα χρήματα και τα υπάρχοντα μέτρα επαρκούν ή όχι είναι μια άλλη μεγάλη συζήτηση, εκτός του σκοπού του παρόντος κειμένου. Στόχος αυτού του άρθρου είναι να καταδείξει πως η στήριξη που παρέχεται είναι αδύνατο να μην έχει πεπερασμένο ορίζοντα ή να μη διαφοροποιηθεί καθώς περνά ο καιρός και ο υψηλός πληθωρισμός επιμένει. Με απλά λόγια: τα όπλα στη φαρέτρα κατά του πληθωρισμού δεν είναι ατελείωτα.

Επίσης, μη λησμονούμε ότι η ελληνική οικονομία δεν έχει ανεξάντλητες δυνατότητες, ιδίως αν αναλογιστεί κανείς το ύψος του δημοσίου χρέους (ως ποσοστό του ΑΕΠ). Τα τελευταία στοιχεία της Eurostat για το 2021 είναι χαρακτηριστικά της κατάστασης: το χρέος ανήλθε στο 193,3% του ΑΕΠ, ξεπερνώντας τα 350 δις ευρώ. Την ίδια στιγμή, τα επιτόκια δανεισμού τραβούν ξανά την ανηφόρα με τα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων πλέον να ξεπερνούν το 4,7%. Και παρότι το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώθηκε από το 2020 στο 2021, η άνοδος των επιτοκίων σημαίνει πως η ελληνική οικονομία θα πρέπει να αναπτύσσεται με σχετικά υψηλούς ρυθμούς για να συνεχίσει αυτή η μείωση.

Γίνεται πέρα για πέρα σαφές ωστόσο ότι οι πόροι για τη στήριξη απέναντι στον πληθωρισμό δεν είναι άπειροι. Τι χρειάζεται ή τι πιθανώς να χρειαστεί στην πορεία; Επειδή μοιάζει αδύνατο να μην υπάρξουν μέτρα στήριξης στο άμεσο μέλλον, το πιο πιθανό είναι να αναδιαμορφωθούν τα υπάρχοντα μέτρα με στόχο την πιο αποτελεσματική κατανομή πόρων. Η βελτίωση της στόχευσης με την εισαγωγή εισοδηματικών ή άλλων κριτηρίων είναι ένας πιθανός τρόπος να περιοριστεί το κόστος και ταυτόχρονα να επιτευχθεί καλύτερη στόχευση των μέτρων σε νοικοκυριά με μεγαλύτερες ανάγκες. Μοιάζει μοιραίο πως θα στηριχθούν περισσότερο τα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα εάν και εφόσον μπούμε στο δίλημμα καθόλου ή λίγη και στοχευμένη στήριξη.

Η ουσία όμως παραμένει μία: όσο ο πληθωρισμός παραμένει ψηλά, τόσο θα αυξάνονται οι πιέσεις για μέτρα στήριξης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων παρά το γεγονός ότι οι πόροι είναι περιορισμένοι, όπως περιγράψαμε ήδη. Επομένως, το ζητούμενο στην παρούσα φάση είναι διττό: αφενός να αμβλυνθούν οι πιέσεις της αύξησης των τιμών αφετέρου όμως να εντοπιστούν και να καταπολεμηθούν οι δομικοί λόγοι αύξησης των τιμών.

Γράφει ο Οικονομολόγος & Διδάκτωρ του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Αλέξανδρος Καρακίτσιος.