Μάχη της Κρήτης – Η «επιχείρηση Ερμής» και η πανωλεθρία των ναζί αλεξιπτωτιστών

Ο Χίτλερ θεωρούσε σημαντική την κατάκτηση της Κρήτης και εκτιμούσε πως η κατάληψή της θα ολοκληρωθεί σε… λίγες ώρες. Τελικά, χρειάστηκε 11 ολόκληρες ημέρες και αφού πρώτα μια από τις επίλεκτες μονάδες του, αυτή των αλεξιπτωτιστών είχε υποστεί μια πραγματική πανωλεθρία

«Η μάχη της Κρήτης αποδείχτηκε εκ των υστέρων ότι ήταν η αρχή προς το άνοιγμα μιας μεγάλης τραγωδίας που έφτασε στο αποκορύφωμά της στο Ελ Αλαμέιν και στο Στάλινγκραντ. Για πρώτη φορά εκεί, στην Κρήτη, στάθηκε απέναντί μας ένας γενναίος και ανελέητος αντίπαλος σ’ ένα πεδίο μάχης που τον ευνοούσε». Αυτα έγραψε στα απομνημονεύματά του ο Φράιχερ φον ντερ Χάιντε, διοικητής του πρώτου τάγματος αλεξιπτωτιστών που πάτησαν το πόδι τους στο νησί.

Η Μάχη της Κρήτης, που ξεκίνησε μια ημέρα σαν σήμερα το 1941, δεν ήταν από τις μεγαλύτερες κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου αλλά αυτό οφείλεται μόνο στους αριθμούς. Συγκαταλέγεται, όμως, στις σπουδαιότερες αφού έδειξε ξεκάθαρα πως οι ναζιστικές ορδές δεν ήταν ανίκητες.

Η «επιχείρηση Ερμής»

Εξαιτίας της γεωγραφικής της θέσης η Κρήτη ήταν από την αρχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου κάτι σαν το… «μήλον της Έριδος» ανάμεσα στους Συμμάχους και τους Ναζί. Όταν, πλέον, ο Χίτλερ είχε ξεμπερδέψει με την υπόλοιπη Ελλάδα έβαλε σε εφαρμογή την «επιχείρηση Ερμής» («Unternehmen Merkur»). Ήταν αμυντική και όχι επιθετική επιχείρηση, όπως αποδείχθηκε αργότερα. Οι Γερμανοί είχαν ως στόχο να εξασφαλίσουν τα νοτιοανατολικά τους νώτα, ενόψει της «Επιχείρησης Μπαρμπαρόσα» (Εκστρατεία στη Ρωσία) και όχι να εξορμήσουν στη Βόρεια Αφρική, με εφαλτήριο την Κρήτη, όπως πίστευαν οι Σύμμαχοι.

Η επίθεση κατά της Κρήτης ξεκίνησε στις 8 το πρωί της 20ης Μαΐου 1941, με τη ρίψη αλεξιπτωτιστών σε δύο μέτωπα: στο αεροδρόμιο του Μάλεμε και στην ευρύτερη περιοχή των Χανίων. Αρχικά δημιούργησαν ένα μικρό προγεφύρωμα ανατολικά του Ταυρωνίτη ποταμού και κατέλαβαν το ύψωμα 107 από το οποίο μπορούσαν να ελέγχουν το αεροδρόμιο του Μάλεμε. Αλλά αυτές ήταν οι μοναδικές τους επιτυχίες την πρώτη ημέρα. Επιτέθηκαν το απόγευμα σε Ρέθυμνο και Ηράκλειο αλλά οι αλεξιπτωτιστές σε αυτές τις περιοχές υπέστησαν τρομακτικές απώλειες και δεν μπόρεσαν να σημειώσουν την παραμικρή επιτυχία.

Οι Κρήτες μαχητές μαζί με τους συμμάχους κατέγραφαν μικρές νίκες αλλά όταν χρειάστηκε να επιχειρήσουν ανακατάληψη περιοχών απέτυχαν καθώς η υπεροπλεία των Γερμανών ήταν καθοριστική. Κάπως έτσι γράφτηκε ο επίλογος της Μάχης. Την 1η Ιουνίου αποχώρησαν από το νησί και οι τελευταίοι συμμαχικοί σχηματισμοί και έτσι οι Κρήτες συνέχισαν μόνοι τους μια άνιση μάχη με τις αντάρτικες ομάδες. Ο Διοικητής του ΧΙ Γερμανικού Σώματος Αεροπορίας Αντιπτέραρχος Στούντεντ αναγκάστηκε να ομολογήσει ότι η Κρήτη υπήρξε «ο τάφος των Γερμανών Αλεξιπτωτιστών».

Το νεκροταφείο των Γερμανών αλεξιπτωτιστών

«Χίτλερ να μη το καυχηθείς πως πάτησες την Κρήτη. Ξαρμάτωτη την ήβρηκες και λείπαν τα παιδιά της»… Αυτοί είναι οι πρώτοι στίχοι, ίσως του πιο γνωστού ριζίτικου τραγουδιού που αναφέρεται στη πολυθρύλητη Μάχη της Κρήτης. Και η αλήθεια είναι πως ο Χίτλερ μπορεί να «πάτησε» την Κρήτη αλλά σίγουρα δεν το καυχήθηκε ποτέ. Το κόστος που κλήθηκε να πληρώσει ήταν βαρύ. Είναι ενδεικτικό πως τα ναζιστικά στρατεύματα χρειάστηκαν 18 ημέρες για να καταλάβουν όλη την Ελλάδα και 11 ημέρες μόνο για την Κρήτη! Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ελληνικού ΓΕΣ οι απώλειες έχουν ως εξής:

– Έλληνες: Νεκροί 426 και μεγάλος αριθμός τραυματιών και αιχμαλώτων. -Βρετανοί: Νεκροί 1.742, τραυματίες 1.737 και αιχμάλωτοι 11.835. Επίσης βυθίστηκαν 2 καταδρομικά, 6 αντιτορπιλικά και απωλέσθηκαν πάνω από 2.000 αξιωματικοί και ναύτες.

– Γερμανοί: Νεκροί 1.990, αγνοούμενοι 1.995 και σοβαρός αριθμός τραυματιών. Συνολικά (νεκροί, τραυματίες και αγνοούμενοι) οι απώλειες του επίλεκτου σώματος των Γερμανών αλεξιπτωτιστών ξεπέρασαν τους 8.000 άνδρες. Οι απώλειες σε αεροσκάφη ανήλθαν σε 220 τελείως κατεστραμμένα και περίπου 150 με σοβαρές ζημιές.

Σε κάθε περίπτωση και πέρα όλων των άλλων που μπορούν να ειπωθούν, η μάχη της Κρήτης ξεχωρίζει για κάποιες παγκόσμιες πρωτιές. Συγκεκριμένα, τότε παρατηρείται για πρώτη φορά:

Εισβολή με τη χρήση σχεδόν αποκλειστικά αερομεταφερόμενων δυνάμεων. Η επικράτηση των ναζί αλεξιπτωτιστών έδωσε μια πύρρειο νίκη. Ήταν τέτοιο το μέγεθος των απωλειών που οδήγησε τους Γερμανούς (κάποιοι λένε προσωπικά τον ίδιο τον Αδόλφο Χίτλερ) στην απόφαση να μην ξαναχρησιμοποιήσουν αλεξιπτωτιστές για ενέργεια αντίστοιχης κλίμακας. Στον αντίποδα, οι Σύμμαχοι αποφάσισαν να οργανώσουν δικές τους δυνάμεις αλεξιπτωτιστών, τις οποίες και χρησιμοποίησαν με σχετική επιτυχία τα επόμενα χρόνια.

Σχεδόν πλήρης γνώση των σχεδίων εισβολής από τους αμυνόμενους μέσω των υποκλοπών των γερμανικών ασύρματων επικοινωνιών. Ο ίδιος ο Τσόρτσιλ σημείωνε στα απομνημονεύματά του: «Σε κανένα άλλο σημείο του πολέμου δεν ήταν οι υπηρεσίες μας τόσο πλήρως και με ακρίβεια πληροφορημένες».https://www.youtube.com/embed/x9YdgSic08M

Η τεράστιας έκτασης συμμετοχή απλών πολιτών (τουλάχιστον στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο). Οι Γερμανοί ήταν σίγουροι για τη γρήγορη επιτυχία τους. Η συμμετοχή, ωστόσο, χιλιάδων αμάχων στις επιχειρήσεις ήταν ένας παράγοντας που δεν είχαν υπολογίσει οι σχεδιαστές της επιχείρησης «Ερμής». Πίστευαν ότι οι Κρητικοί, γνωστοί για τα αντιμοναρχικά τους αισθήματα, θα υποδέχονταν τους Γερμανούς ως ελευθερωτές. Αλλά έπεσαν τραγικά έξω στο δεύτερο σκέλος της εκτίμησής τους αυτής.

Πολλές μαρτυρίες θέλουν τους Κρήτες μαχητές που δεν ήταν οπλισμένοι να ρίχνονται στη μάχη με μαχαίρια ακόμα και με πέτρες. Δεν είναι οι λίγοι αυτοί που λένε πως πολλοί Γερμανοί αλεξιπτωτιστές σφάχτηκαν με το που έπεφταν στο έδαφος. Άλλοι πάλι λένε πως γυναίκες και άντρες είχαν πάρει τσουγκράνες και τους κάρφωναν ενώ ήταν ακόμα στον αέρα, ή μπλεγμένοι σε δέντρα και τους αποτελείωναν όταν ακουμπούσαν την κρητική γη! Επιβεβαιωμένα, από ιστορικούς υπάρχει η περίπτωση μιας γυναίκας στα Χανιά η οποία σκότωσε έναν ναζί αλεξιπτωτιστή με δρεπάνι καθώς εκείνος πέφτοντας από τον ουρανό μπλέχτηκε σε ένα δέντρο. Πριν προλάβει να κόψει τα σχοινιά για να απελευθερωθεί ήταν ήδη νεκρός…