Παγκόσμια Ημέρα κατά της Παχυσαρκίας: Τα αίτια, οι παράγοντες κινδύνου και η αντιμετώπιση

Παγκόσμια Ημέρα κατά της Παχυσαρκίας: Τα αίτια, οι παράγοντες κινδύνου και η αντιμετώπιση

Ως παχυσαρκία ορίζεται η παθολογική κατάσταση στην οποία παρατηρείται συσσώρευση λίπους σε τέτοιο βαθμό που να προκαλεί δυσμενείς επιπτώσεις στον οργανισμό.

Η 4η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα κατά της Παχυσαρκίας από την Παγκόσμια Ομοσπονδία Παχυσαρκίας, με στόχο την ευαισθητοποίηση και την ενημέρωση του κοινού για την σημαντικότητα της πρόληψης και αντιμετώπισης της παχυσαρκίας.

Ως παχυσαρκία ορίζεται η παθολογική κατάσταση στην οποία παρατηρείται συσσώρευση λίπους σε τέτοιο βαθμό που να προκαλεί δυσμενείς επιπτώσεις στον οργανισμό, οδηγώντας στην εμφάνιση προβλημάτων υγείας και στη μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης.

Έρευνες έχουν δείξει ότι η παχυσαρκία αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς σε παγκόσμιο επίπεδο και αποτελεί πρόβλημα δημόσιας υγείας τόσο στις ανεπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Ο παγκόσμιος επιπολασμός της παχυσαρκίας έχει διπλασιαστεί από το 1980 σε βαθμό που σχεδόν το 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού ταξινομείται πλέον ως υπέρβαρο ή παχύσαρκο.

Υπολογίζεται πως πάνω από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι παγκοσμίως ζουν με παχυσαρκία, ενώ η Παγκόσμια Ομοσπονδία Παχυσαρκίας εκτιμά ότι ο αριθμός αυτός σχεδόν θα διπλασιαστεί έως το 2035, φτάνοντας στα 1,9 δισεκατομμύρια.

Όπως παγκοσμίως έτσι και στη χώρα μας, η συχνότητα της παχυσαρκίας εκτιμάται ότι θα αυξηθεί προοδευτικά με αποτέλεσμα το 2035, το 39% των ενηλίκων στην Ελλάδα να είναι  παχύσαρκοι.

Οι συνέπειες του υπερβάλλοντος σωματικού βάρους στη νοσηρότητα και την θνησιμότητα έχουν καταγραφεί εδώ και πάνω από δύο χιλιάδες χρόνια. Ο Ιπποκράτης ήταν εκείνος ο οποίος κατέγραψε πως «ο αιφνίδιος θάνατος είναι πιο συνηθισμένος στα παχύσαρκα άτομα απ’ ό,τι στα αδύνατα».

Η παχυσαρκία θεωρείται μία χρόνια και υποτροπιάζουσα νόσος και συνδέεται άμεσα με χρόνιες παθήσεις όπως είναι οι καρδιαγγειακές παθήσεις (αρτηριακή υπέρταση και στεφανιαία νόσος), ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, το σύνδρομο άπνοιας ύπνου, οι ορμονοεξαρτώμενοι καρκίνοι (καρκίνος του μαστού, καρκίνος του προστάτη, καρκίνος του ενδομητρίου και καρκίνος του παχέος εντέρου) και άλλες παθολογικές καταστάσεις που επηρεάζουν τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα.

Η εμφάνιση της παχυσαρκίας μπορεί να οφείλεται τόσο σε γενετικούς όσο και σε περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως είναι:

• Η κληρονομικότητα και οι επιρροές από το οικογενειακό περιβάλλον
• Οι ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες
• Η μειωμένη φυσική δραστηριότητα
• Η λήψη ορισμένων φαρμακευτικών αγωγών
• Τα κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα
• Το στρες

Για την αξιολόγηση τη παχυσαρκίας και την εκτίμηση της έκτασης της νόσου υπάρχουν διάφορες μέθοδοι. Ο ευρύτερα χρησιμοποιούμενος δείκτης αξιολόγησης της παχυσαρκίας είναι ο Δείκτης Μάζας Σώματος  – ΔΜΣ (Body Mass Index -BMS). Ορίζεται ως το βάρος ενός ατόμου σε κιλά, διαιρούμενο με το τετράγωνο του ύψους του σε μέτρα (kg / m²). Συγκεκριμένα:

ΔΜΣ = Βάρος (kg) / Ύψος² (m²)

Ανάλογα με την τιμή του ΔΜΣ, το άτομο μπορεί να καταταγεί σε λιποβαρές, νορμοβαρές, υπέρβαρο ή παχύσαρκο ως εξής:

Πίνακας 1: Ταξινόμηση της παχυσαρκίας για τα ενήλικα άτομα σύμφωνα με τον δείκτη ΔΜΣ.

Λιποβαρής	< 18,5
Νορμοβαρής	18,5 – 24,9
Υπέρβαρος	25 – 29,9
Παχύσαρκος 1ου βαθμού	30 – 34,9
Παχύσαρκος 2ου βαθμού	35 – 39,9
Παχύσαρκος 3ου βαθμού	<40

Αίτια και παράγοντες κινδύνου

Η παχυσαρκία εμφανίζεται όταν ένας άνθρωπος λαμβάνει περισσότερες θερμίδες από αυτές που καταναλώνει μέσω των κανονικών καθημερινών δραστηριοτήτων και της άσκησης.

Το ανθρώπινο σώμα αποθηκεύει αυτές τις υπερβολικές θερμίδες ως λίπος.

Βέβαια, πρέπει να σημειωθεί πως στη διαμόρφωση του σωματικού βάρους επιδρούν γενετικοί, συμπεριφορικοί, μεταβολικοί και ορμονικοί παράγοντες

Η αύξηση της παχυσαρκίας με ταχείς ρυθμούς αποδίδεται σε αυτήν την αυξημένη κατανάλωση θερμίδων, κυρίως λόγω λήψης τροφών που είναι πλούσιες σε λίπη και υδατάνθρακες σε συνδυασμό με τη μειωμένη φυσική δραστηριότητα, δηλαδή την καθιστική ζωή και την έλλειψη άσκησης.

Παράλληλα, σημαντικό ρόλο συνήθειες ύπνου καθώς και κοινωνικοί παράγοντες υγείας, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις, υπάρχουν και παθολογικά αίτια που συμβάλλουν στην ανάπτυξη παχυσαρκίας, όπως κάποια ενδοκρινολογικά νοσήματα (π.χ. νοσήματα του θυρεοειδούς ή των επινεφριδίων), ψυχολογικές διαταραχές που οδηγούν σε πολυφαγία ή βουλιμία, καθώς και η λήψη διαφόρων φαρμάκων.

Πρόληψη και Αντιμετώπιση

Η δυσκολία της απώλειας και διατήρησης βάρους δεν θα πρέπει να ταυτίζεται με έλλειψη θέλησης και αυτοπειθαρχίας. Η επιτυχημένη διαχείριση της παχυσαρκίας χρειάζεται πολυπαραγοντική προσέγγιση. Γενετικοί, ορμονικοί, περιβαλλοντικοί, ψυχολογικοί και κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για μια ολοκληρωμένη προσπάθεια διαχείρισης του βάρους.

Ο ρόλος της διατροφής και της άσκησης στη διαχείριση της παχυσαρκίας είναι καίριος και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι όλων των παρεμβάσεων για τη διαχείριση του βάρους. Για ένα άτομο με παχυσαρκία ακόμα και σχετικά μικρή απώλεια βάρους, κατά 5%-10%, μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την υγεία και την ποιότητα ζωής του.

Η μεσογειακή διατροφή, η οποία έχει βασιστεί και στην ελληνική παραδοσιακή διατροφή, που είναι πλούσια σε λαχανικά, όσπρια, και φρούτα, θεωρείται η καλύτερη δίαιτα για τη διατήρηση του σωστού σωματικού βάρους και συνεπώς για την πρόληψη και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Η διατροφική εκπαίδευση, η τροποποίηση των διατροφικών συνηθειών και η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας αποτελούν τα θεμέλια της πρόληψης και της αντιμετώπισης της παχυσαρκίας παιδιών και ενηλίκων.

Η πρόληψη, παραμένει πάντα η σωστότερη προσέγγιση για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.

Σε κλινικές περιπτώσεις όπου η παχυσαρκία αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για την υγεία του ασθενούς, επιλέγεται χειρουργική αντιμετώπιση.

Σε ποιους ασθενείς υπάρχει ένδειξη για τη χειρουργική επέμβαση κατά της παχυσαρκίας

Σύμφωνα με τις διεθνείς οδηγίες της ιατρικής κοινότητας, η ένδειξη για τη χειρουργική επέμβαση κατά της παχυσαρκίας αφορά σε ασθενείς:

• Με Δείκτη Μάζας Σώματος 40 ή μεγαλύτερο
• Με Δείκτη Μάζας Σώματος 35 έως 40 όπου συνυπάρχει κάποια πάθηση που σχετίζεται με την παχυσαρκία. Αυτή μπορεί να είναι ο σαχκαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ, καρδιοαγγειακά προβλήματα, οστεοαρθρίτιδα, υπνική άπνοια, υπερλιπιδαιμία, κ.α.

 Διαβάστε περισσότερα άρθρα