Αγαπητοί αναγνώστες, σήμερα στη φωτογραφική μου στήλη φιλοξενώ τη φωτογράφο με την πολυδιάστατη ματιά, Τζένη Λυκουρέζου.
Η Τζένη με την ξεχωριστή της ματιά και την πολύπλευρη εκπαιδευτική της κατάρτιση, συγκαταλέγεται στους καλλιτέχνες που προσφέρουν πολλά στον πολιτιστικό χαρακτήρα της χώρας μας. Η Καλαματιανή φωτογράφος έχει ένα πλούσιο βιογραφικό, το οποίο διαβάζοντας το ενθουσιάζεσαι και αμέσως καταλαβαίνεις πως πρόκειται για έναν ξεχωριστό άνθρωπο. Έχει σπουδάσει στη νομική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, παρακολούθησε μαθήματα ασπρόμαυρης και καλλιτεχνικής φωτογραφίας, πορτραίτου και φωτογραφίας δρόμου στην Ε.Φ.Ε. και στη σχολή ESP. Φοίτησε στο Universita’ di Perugia per gli Stranieri Ιταλική Γλώσσα και Τέχνη, και είναι απόφοιτος του ΙΕΚ Κηφισιάς του τμήματος Τεχνικός Λήψης Φωτογραφίας.
Εγώ έτυχε να δω μέρος του πορτφόλιο της Τζένης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και αμέσως μου κέντρισε το ενδιαφέρον η προσέγγισή της σε κάθε φωτογραφικό θέμα που παρουσίαζε. Έτσι παρακολουθώντας την, ανακάλυψα ότι είναι και αρθρογράφος στο περιοδικό «Φωτογράφος». Όλα τα παραπάνω με ώθησαν στο να της προτείνω αυτή τη συνέντευξη θεωρώντας πως έχουμε πέρα πολλά να κερδίσουμε διαβάζοντάς την.
Φυσικά δε γινόταν να μην συζητήσω μαζί της θέματα της φωτογραφικής επικαιρότητας, όπως η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και των προγραμμάτων AI καθώς και άλλα… πάμε να δούμε τι μας έχει απαντήσει.
Κυρία Τζένη πως περιγράφετε τον εαυτό σας ως χαρακτήρα αλλά και ως φωτογράφο;
Φωτογράφος ή όχι, είμαι ο ένας, ίδιος άνθρωπος, ειλικρινής, συνεπής, σταθερή, τυπική, εργατική, συχνά αυστηρή, συχνότερα αγχώδης.
Ποιο ήταν το ερέθισμα που σας ώθησε να ξεκινήσετε το ταξίδι σας στην φωτογραφία;
Μου άρεσαν οι φωτογραφίες, οι απλές αναμνηστικές φωτογραφίες των εκδρομών, της παρέας. Στο θέατρο όμως που αγαπούσα και “σύχναζα”, έφτιαχνα τις δικές μου νοητές εικόνες κατά τη διάρκεια των παραστάσεων αλλά και αμέσως μετά στο δρόμο, τη νύχτα στο σπίτι, τις επόμενες μέρες ∙ δεν με εγκατέλειπε εύκολα αυτό που είχα ζήσει εκείνες τις δυο ώρες, και τώρα το ίδιο μου συμβαίνει. Όταν διάβασα λοιπόν μια ανακοίνωση για μαθήματα φωτογραφίας της ΕΦΕ και πήγα, σκεφτόμουν τη φωτογραφία θεάτρου, τους μεγάλους πρωταγωνιστές που υπήρχαν ακόμα. Στη συνέχεια βγαίνοντας στη σκηνή του κόσμου με τη μηχανή μου άρχισα να γυρεύω και να διαλέγω ρολίστες στον φυσικό χώρο τους, τη κατάλληλη στιγμή, για να φτιάξω τα φωτογραφικά μου θέματα. Με τον καιρό κατασκεύασα τη δική μου οπτική. Αρχικά ήμουν ανυπόμονη ∙ η εμπειρία με δίδαξε να περιμένω, να μην βιάζομαι, αλλά και να μην χάνω τον χρόνο μου.
Έχετε κάνει σπουδές επάνω στην τέχνη της φωτογραφίας;
Παρακολούθησα, όπως προείπα, το εισαγωγικό στη Φωτογραφία σεμινάριο της Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρείας τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1990, αμέσως μετά ένα δεύτερο σεμινάριο στη σχολή ESP-Μωρεσόπουλος, αρκετά αργότερα φοίτησα στο ΔΙΕΚ Φωτογραφίας της Κηφισιάς και εν τω μεταξύ, στο Πανεπιστήμιο για τους ξένους της Perugia, στο τμήμα Τέχνης και ιταλικής γλώσσας.
Με ποιά κριτήρια μπορεί να χαρακτηριστεί ένας φωτογράφος σε εισαγωγικά καλός, είτε επαγγελματίας είτε ερασιτέχνης;
Ερασιτέχνης φωτογράφος, ή ο οποιοσδήποτε ερασιτέχνης στην ενασχόλησή του, είναι για μένα εκείνος που δουλεύει, δοκιμάζεται, προσέχει και απαιτεί αποτελέσματα ωσάν να ήταν επαγγελματίας, όχι δηλ. ο περιοδικά ή επιπόλαια ασχολούμενος, γνωρίζοντας πως μπορεί να έχει πολλές ανταμοιβές πλην της οικονομικής, πρώτη και σημαντική διαφορά ανάμεσά τους, με δεύτερη τη δημιουργικότητα απαλλαγμένη από τους όρους των παραγγελιών και τις χρονικές δεσμεύσεις. Επίσης μόνη η τυπική ταμπέλλα “επαγγελματίας” δεν σημαίνει ούτε εγγυάται άριστα ή έστω καλά αποτελέσματα.
Την περίοδο που διανύουμε η φωτογραφία γνωρίζει την μεγαλύτερη ακμή της παρόλα αυτά η τεχνολογία και συγκεκριμένα τα smartphones έχουν δημιουργήσει μια σύγχυση στο κοινό, ποιά η γνώμη σας πάνω σε αυτό. Έχει επηρεαστεί ο κλάδος των επαγγελματιών φωτογράφων λόγω της ανάπτυξης των smartphones;
Οφείλω μία διευκρίνιση, δεν βιοπορίζομαι από τη φωτογραφική δραστηριότητα. Για 25 χρόνια δούλεψα ως δικηγόρος. Με ενδιαφέρει η δημιουργική φωτογραφία και γι’ αυτήν μπορώ να μιλήσω, όχι για την εφαρμοσμένη. Η αξία της δημιουργικής φωτογραφίας εξαρτάται από τον άνθρωπο, τον εσωτερικό πλούτο, τη καλλιέργεια, από τον τρόπο προσέγγισης των θεμάτων ανεξάρτητα της χρήσης αναλογικής ή ψηφιακής μηχανής, μιας αυτοσχέδιας για παράδειγμα pinhole ή ενός smartphone. Τα μεγάλα projects για τη διαφήμιση ή τη μόδα απαιτούν μελέτη, σχεδιασμό, πρόβες και πολλές επαναλήψεις, συνεπώς η επιλογή του φωτογραφικού μέσου είναι μεγάλη ευθύνη. Η φωτογράφιση ενός γάμου ή μιας πολιτικής εκδήλωσης έχουν διαφορετικές απαιτήσεις. Δεν καταφεύγουμε στους θεωρούμενους εύκολους και γρήγορους τρόπους, αντίθετα επιλέγουμε τις κοπιαστικές και βέβαιες διαδικασίες.
Θεωρείτε πως έχει αλλοιωθεί η ποιότητα της φωτογραφίας και της τέχνης λόγω των social media;
Καλές και κακές φωτογραφίες θα υπάρχουν πάντα. Τα social media είναι χώρος άνετα προσβάσιμος, που επιτρέπει σχεδόν την προβολή κάθε είδους και γούστου φωτογραφιών, είναι δημοκρατικός δηλαδή, αλλά όχι επιλεκτικός και ποιοτικός διότι η ποιότητα έχει τις προϋποθέσεις της.
Πιστεύετε τα επόμενα χρόνια ο φωτογράφος θα είναι σαν αλγόριθμος λόγω της εισαγωγής των προγραμμάτων AI τεχνητής νοημοσύνης στην τεχνολογία; Θα επηρεαστεί η τέχνη της φωτογραφίας και ιδιαίτερα ο κλάδος των επαγγελματιών φωτογράφων;
Το ανθρώπινο βλέμμα, το ανθρώπινο αισθητήριο και κριτήριο δεν μπορούν να αντικατασταθούν από αλγορίθμους και προσωπικά δεν το προσδοκώ ούτε το εύχομαι!
Έχετε λάβει μέρος σε εκθέσεις ή διαγωνισμούς φωτογραφίας; Σε τι βοηθά τους φωτογράφους η συμμετοχή σε τέτοια δρώμενα; Τους βοηθά να εξελιχθούν;
Έχω πραγματοποιήσει αρκετές ατομικές εκθέσεις ενώ σε ομαδικές και διαγωνισμούς έχω λάβει μέρος μια δυο φορές, δεν με ενδιέφεραν. Σε αυτό που βοηθούν οι ομαδικές κυρίως εκθέσεις είναι να γίνει κάποιος περισσότερο τολμηρός, να βγει από το καβούκι του, να συνυπάρξει υποστηρικτικά με άλλους, ειδικά όταν δεν έχει ολοκληρωμένο έργο, πράγμα δύσκολο και χρονοβόρο. Οι ατομικές εκθέσεις αποβλέπουν στην επικοινωνία του φωτογράφου με τους θεατές, στη δημιουργία- απόκτηση – σταθεροποίηση κοινού. Είναι τρόπος γνωστοποίησης και παρουσίασης της προσωπικής έκφρασης αφήνοντας συχνά υπόνοιες συνέχειας. Κι αυτή η συνέχεια, εκτός από τη νέα θεματική ενότητα, επισημοποιείται και επικυρώνεται συχνά με την έκδοση φωτογραφικών λευκωμάτων και δοκιμίων. Οι εκθέσεις των πλαστικών τεχνών ευρύτερα, μπορούν να λειτουργήσουν εκπαιδευτικά για τους νεώτερους ομότεχνους.
Θα ήθελα τέλος, να αναφέρω τις τρεις σπουδαιότερες εκθέσεις μου, οι οποίες είχαν μεγάλη διάρκεια ζωής, φιλοξενούμενες σε διαφορετικές αίθουσες στην Αθήνα και την περιφέρεια:
Μέρες Μουσείου-2011
IMAGE_ 003SCAN_ 004
Matera η γη των βράχων- 2014, συνοδευόμενη από ομότιτλο φωτογραφικό λεύκωμα
Seaside life ΚΑΛΑΜΑΤΑ- 2018, επίσης με αντίστοιχο φωτογραφικό λεύκωμα
Το 2019 εκδόθηκε μια σειρά κειμένων μου βασισμένων σε φωτογραφίες των σημαντικών της παγκόσμιας φωτογραφίας δασκάλων αλλά όχι μόνο, με τον τίτλο “…με αφορμή τις Φωτογραφίες”.
Ένας φωτογράφος που ξεκινά σήμερα την αναζήτηση εργασίας πως μπορεί να μπει στην αγορά; από που μπορεί να ξεκινήσει;
Δεν έχω απάντηση μιας και δεν ανήκω σε αυτή την αγορά.
Τι συμβουλή θα δίνατε στα νέα παιδιά που τους αρέσει η φωτογραφία και θέλουν να ακολουθήσουν αυτόν τον δρόμο; Θα είναι εύκολα τα μονοπάτια; Θα αντιμετωπίσουν δυσκολίες;
Δεν υπάρχει επάγγελμα χωρίς δυσκολίες και μάλιστα εξαντλητικές. Ο νέος φωτογράφος, ο νέος επαγγελματίας πρέπει να είναι Αποφασισμένος, να ξυπνά κάθε πρωί και οι επιθυμίες και ο σκοπός του να παραμένουν αμετάβλητα. Να δουλεύει συνεχώς και να μελετά. Δεν θα βρει απαντήσεις και ιδέες εύκολα και αποκλειστικά στο internet∙ υπάρχει κάτι σπουδαιότερο από το οποίο το internet έχει αντλήσει όλη τη γνώση: οι βιβλιοθήκες, βιβλία, λευκώματα, κείμενα χρόνων, αιώνων, ας μην τα προσπερνά ο νέος, ας μην τα παραβλέπει, θα τον εκπαιδεύσουν και θα τον οπλίσουν.
Σε αυτό το σημείο η συνέντευξη μας έφτασε στο τέλος της.
Για ακόμα μια φορά αναπτύχθηκε μια εποικοδομητική συνέντευξη, η οποία θα μας προβληματίσει θετικά και θα προσθέσει ένα ακόμα πληροφοριακό λιθαράκι στη βάση των γνώσεών μας. Το ποιο σημαντικό για έναν φωτογράφο είναι η εξέλιξή του, τόσο σε γνώσεις όσο και σε εξοπλισμό. Όλα ξεκινούν από το μυαλό μας, από το επίπεδο της φαντασίας μας και από τον τρόπο που αφομοιώνουμε τα γνωστικά ερεθίσματα του περιβάλλοντός μας. Μην ξεχνάτε πως, ο μοναδικός ανταγωνιστής σας είναι ο ίδιος σας ο εαυτός.
Σας ευχαριστώ για το ενδιαφέρον που δείχνετε στη στήλη μου διαβάζοντας την και που μου δίνετε κίνητρο για να συνεχίσω αυτή την προσπάθεια που κάνω. Τέλος, εύχομαι στη Τζένη Λυκουρέζου κάθε καλό με υγεία και δημιουργικότητα και να τονίσω πως τόσο η Τζένη όσο και οι υπόλοιποι φωτογράφοι που έχουν εμφανιστεί στη στήλη μου, δίνουν ποιότητα σε αυτή.
Εμείς ανανεώνουμε το ραντεβού μας για το μεθεπόμενο Σάββατο με νέο φωτογραφικό οδοιπορικό. Έως τότε μείνετε συντονισμένοι στον Νο. 1 διαδικτυακό ραδιοφωνικό σταθμό της Πόλης, τον planetwebradio.gr.
