Πέρα από τη θάλασσα: Ο Παύλος Παυλίδης συναντά τον Γιάννη Μαρκόπουλο στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση

Το «Πέρα από τη θάλασσα» είναι μια απρόσμενη μουσική συνάντηση σε σκηνοθεσία Χρήστου Σαρρή.

Ένας σύγχρονος τραγουδοποιός «συναντά» έναν από τους σπουδαιότερους Έλληνες συνθέτες και δημιουργεί μια μουσική παράσταση που μας ταξιδεύει «Πέρα από τη θάλασσα», στο μέλλον.

Ύστερα από πρόσκληση της οικογένειας του Γιάννη Μαρκόπουλου, ο Παύλος Παυλίδης δίνει νέα πνοή σε 16 από τα σημαντικότερα έργα του συνθέτη και τα τοποθετεί σε ένα σύγχρονο ηχητικό περιβάλλον, εμπλουτισμένα με ηλεκτρικούς και synth ήχους, λούπες και πολυφωνίες, φροντίζοντας να μην απομακρυνθούν από τη βαθιά ουσία τους. Μια απρόσμενη μουσική συνάντηση στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης από 1 έως 5 Φεβρουαρίου, γεμάτη αναμνήσεις, έντονα συναισθήματα αλλά και ανεξερεύνητα ηχητικά τοπία. Διατηρώντας αναλλοίωτα τα μηνύματα των τραγουδιών του χθες και προσαρμόζοντάς τα ηχητικά από τη δεκαετία του 1960 στο σήμερα, ο Παύλος Παυλίδης δημιουργεί μια μουσική παράσταση σαν φτιαγμένη από το μέλλον για το μέλλον που συνοδεύεται και από το ομώνυμο album που κυκλοφορεί από τη δισκογραφική εταιρεία United We Fly. Με σπουδαίους συνεργάτες, βάζοντας τη σφραγίδα και το ιδιαίτερο ύφος του και συνδυάζοντάς τα αρμονικά με το μοναδικό καλλιτεχνικό στίγμα του διεθνώς αναγνωρισμένου μουσικοσυνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλου, αλλά και με τη συνοδεία των κατάλληλων visuals να συμπληρώνουν τον φουτουριστικό χαρακτήρα του «Πέρα από τη θάλασσα», αυτή η συναυλία λέει μια ιστορία επί σκηνής. «Μπορεί να πει κανείς ότι ο Μαρκόπουλος καταφέρνει και κάνει το ασύλληπτο να ακούγεται σαν φυσιολογικό, ενώνει την Ανατολή με τη Δύση και επαναπροσδιορίζει την ελληνικότητα ανοίγοντας ορίζοντες».

Η συνεργασία των δύο μουσικών γεννήθηκε το 2019. Όταν η κόρη του συνθέτη, Λένγκα Μαρκοπούλου, μεταφέρει στον Παύλο Παυλίδη την επιθυμία του πατέρα της να διασκευάσει εκείνος τραγούδια του. Τέσσερα χρόνια μετά, ο Παυλίδης συναντά τον Μαρκόπουλο, και ο Χρήστος Σαρρής δημιουργεί στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης ένα αναπάντεχο οπτικό περιβάλλον που συνοδεύει την παράσταση: ένα μελλοντολογικό μετά-τοπίο, όπου οι άνθρωποι αναζητούν ξανά και ξανά ένα καλύτερο αύριο, πέρα από μια θάλασσα. «Ένα τρίπτυχο για την ανθρώπινη βία που οδηγεί στη μετατόπιση, τη διαρκή ρευστότητα της ταυτότητας φύλου, μια εικόνα από το μέλλον της μετανάστευσης, και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Κοινωνικά ζητήματα από το σήμερα, το χθες και το αύριο, συνοδεύουν την περφόρμανς που μας προτρέπει να βυθιστούμε σε ένα σύμπαν όπου ο χρόνος σταματά να κυλά. Τα απομεινάρια ενός πολιτισμού του μέλλοντος που δεν υπάρχει πια. Και ξαφνικά, με το βλέμμα πάντα στο μέλλον, για ακόμη μια φορά το έργο του συνθέτη παραμένει μπροστά για την εποχή του αλλά και την εποχή μας».

Ο σπουδαίος Παύλος Παυλίδης, υπεύθυνος για τα περισσότερα από τα πιο ωραία και σημαντικά τραγούδια της ελληνικής μουσικής τα τελευταία τριάντα χρόνια. Από τότε που ως ηγέτης των Ξύλινων Σπαθιών συνέβαλλε σε μια καθοριστική τομή της εγχώριας νεανικής κουλτούρας, μέχρι και σήμερα που διανύει πια την τρίτη δεκαετία μιας ιδιοσυγκρασιακής και πολυσχιδούς σόλο πορείας.

Από τα «Μαλαματένια Λόγια» στα «Χίλια Μύρια Κύματα» και από εκεί «Πέρα από τη Θάλασσα». Ένας χαρισματικός τραγουδοποιός που τολμά διαρκώς να εμπλουτίζει τον ήχο του με νέα στοιχεία, τώρα έχει την δυνατότητα να «πειράξει» και το έργο ενός συνθέτη που θαυμάζει πολύ και από πολύ μικρός.

Συντελεστές

φωνή, ηλεκτρική κιθάρα: Παύλος Παυλίδης
ηλεκτρικό μπάσο, bass synth: Δημήτρης Τσεκούρας
πλήκτρα: Γιώργος Θεοδωρόπουλος
τύμπανα, electronic percussion (pad): Θάνος Μιχαηλίδης
ηλεκτρική κιθάρα, synthesizer: Αλέκος Γεωργουλόπουλος
βιολί, ηλεκτρική κιθάρα: Δημήτρης Χατζηζήσης
Κουαρτέτο εγχόρδων: Μιχάλης Βρέττας (βιολί), Νεφέλη Λιούτα (βιολί), Στέλιος Παπαναστάσης (βιόλα), Σοφία Ευκλείδου (τσέλο)

Φωνητικά: Πολυφωνικό Σχήμα Διώνη: Ειρήνη Κολιούση, Παναγιώτα Κολιούση, Ανθή Κύρκου
Σκηνοθεσία: Χρήστος Σαρρής
Βοηθός Σκηνοθέτη: Σμαράγδα Δογάνη
Σκηνικά: Λουκάς Μπάκας
Σχεδιασμός φωτισμών: Ελίζα Αλεξανδροπούλου
Ενδυματολόγος: Ηλέκτρα Σταμπουλού
Κινησιολογία: Σοφία Μαυραγάνη
Συνεργάτιδα του Λουκά Μπάκα: Φιλάνθη Μπουγάτσου
Βοηθός φωτιστή: Τζάνος Μάζης

Ηχοληψία

FOH: Δημήτρης Δημητριάδης
STAGE: Δημήτρης Κωνσταντινίδης
Για τα visuals: Sagans, Τάσος Κουβέλης
Βοηθός Σκηνοθέτη: Δημήτρης Ζιβόπουλος
DOP: Κοραλία Δογάνη
Βοηθός Video Crew: Αντρέας Μάρκου
Βοηθός Παραγωγής: Αγγελική Αυγέρη
Μοντάζ: Τρύφωνας Καρατζίνας
Color: Μάνθος Σάρδης
Μακιγιέζ: Μόρφη Μενεμένογλου

Συμμετέχοντες

Χορευτές: Zandile Ngubane, Irene Adwoa Sackey, Helene Habia Nzanga, Jane Njeri Mwaura, Σταυρούλα Κυριακίδου
Μουσικοί: Dauda Conteh, Justus Malesi, Yorro Keita
Υπεύθυνοι παραγωγής: Δήμητρα Χατζηχαραλάμπους, Βασίλης Μπακατσής
Παραγωγή: Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, United we fly

Διάρκεια: 90’

Ευχαριστούμε: το Τμήμα Εθνικών Ενδυμασιών του Λυκείου των Ελληνίδων για την παραχώρηση κοσμημάτων από τη συλλογή του
Ευχαριστίες στους: Jacopo Fokas, Miracle

Ο Παύλος Παυλίδης για το «Πέρα από τη θάλασσα»

«Πριν μερικά χρόνια είχα την χαρά να συναντήσω τη Λένγκα Μαρκοπούλου, κόρη του συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλου, η οποία μου εξέφρασε την επιθυμία του να διασκευάσω τραγούδια και ορχηστρικά από όλο το έργο του. Αιφνιδιάστηκα ευχάριστα και συγκινήθηκα γιατί είχα έντονες αναμνήσεις, ειδικά από τον δίσκο “Μετανάστες” που άκουγαν οι γονείς μου όταν βρέθηκα μαζί τους στο Αννόβερο της τότε Δυτικής Γερμανίας. Φυσικά, ζώντας στην δεκαετία του ογδόντα, όπου το ραδιόφωνο και η τηλεόραση είχαν έναν άλλο χαρακτήρα, προβάλλοντας σπουδαίους καλλιτέχνες κάθε είδους, ο Μαρκόπουλος ακουγόταν παντού όταν κυκλοφορούσε κάποιον καινούργιο “δίσκο”. Ήταν σαφές ότι ήταν ένας από τους μεγάλους συνθέτες που εκπροσωπούσαν τη χώρα και σε διεθνές επίπεδο.

Το πρώτο τραγούδι του, πάντως, που θυμάμαι να με τράνταξε κυριολεκτικά ήταν “Τα λόγια και τα χρόνια” σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου. Η ερμηνεία του Γαργανουράκη ήταν, σχεδόν, πέρα από τα ανθρώπινα. Καταλάβαινες πως εδώ, τώρα, συμβαίνει κάτι κοσμογονικό για το ελληνικό τραγούδι. Ως τραγουδοποιός κουβαλάω πάντα αυτό το βίωμα σα βαρύ και πολύτιμο εσωτερικό φορτίο. Θυμάμαι, επίσης, το αλλόκοτο συναίσθημα από την ακρόαση του αινιγματικού “Ζαβαρακατρανέμια”. Σα να άκουγα κάποιο μυστικό γλωσσικό κώδικα. Ένας αγαπημένος μου συγγενής είχε ένα πικάπ. Ήταν δάσκαλος, ζούσαμε τα τελευταία χρόνια της χούντας και με βοήθησε να καταλάβω ότι το έργο του Μαρκόπουλου είχε να κάνει και με την πολιτική κατάσταση της χώρας. Όταν στην εφηβεία μου άκουσα το “Παραπονεμένα λόγια” δεν χρειαζόμουν άλλες εξηγήσεις.

Όντας έφηβος, άρχισα να ακούω πολλή ξένη μουσική. Η υψηλή ένταση και η ενέργεια που είχαν τα αγαπημένα μου συγκροτήματα άλλαξε την οπτική μου για το τι μπορεί να χωρέσει μέσα σε ένα τραγούδι, αλλά ακόμη και τώρα ακούγοντας τραγούδια όπως το “Κάτω στης μαργαρίτας τ’ αλωνάκι” με τη συγκλονιστική ποίηση του Ελύτη, συνειδητοποιώ ότι το έργο του Μαρκόπουλου περιείχε όλη αυτή την ένταση, μέσα, μάλιστα, από ενορχηστρώσεις σαφώς πρωτοποριακές για την εποχή αλλά και για πάντα. Δε μου έκανε και πολλή εντύπωση όταν είδα τον Παύλο Σιδηρόπουλο ανάμεσα στους ερμηνευτές του. Εξερευνώντας, λοιπόν, εξ’ αρχής το έργο του, μετά από την ευκαιρία που μου δόθηκε, πέρασα και από τοπία που γνώριζα και δεν ήξερα καν ότι του ανήκουν, όπως το μαγικό “Πέρα από τη θάλασσα”, και πάγωσα όταν άκουσα τη φωνή της Μοσχολιού και του τεράστιου Νίκου Ξυλούρη σε άλλα, πασίγνωστα τραγούδια. Τρομάζεις και λες “τι δουλειά έχω εγώ εδώ…”. Πήρα τηλέφωνο τη Λένγκα και της είπα “Είστε σίγουροι; Δεν είμαι καν τραγουδιστής…”. Γέλασε και μου είπε ότι γι’ αυτό σε διάλεξε ο πατέρας μου, του αρέσει ο τρόπος σου και σε βλέπει σαν ερμηνευτή. Έτσι, λοιπόν, αφέθηκα και άρχισα να βρίσκω τον εαυτό μου μέσα στο έργο του μεγάλου αυτού συνθέτη.

Δε θέλω να αναλύσω εδώ την μουσικολογική προσέγγιση που θα μπορούσε κάποιος να κάνει στον Μαρκόπουλο, αλλά δεν μπορώ να μην αναφερθώ στο σοκ που παθαίνει κανείς όταν επιχειρεί να εμπλακεί στη ρυθμολογία του. Μιλώντας και με φίλους, καταξιωμένους μουσικούς, πάντα συμφωνούσαμε ότι οι παρτιτούρες του, όσον αφορά στο ρυθμικό, κυρίως, κομμάτι, θα έπρεπε να φυλάσσονται σε κάποιο μουσείο παγκόσμιας μουσικής κληρονομιάς, όπως και ο τρόπος με τον οποίο μελοποιεί τον ελεύθερο στίχο.

Επιγραμματικά, μπορεί να πει κανείς ότι ο Μαρκόπουλος καταφέρνει και κάνει να ακούγεται το ασύλληπτο σαν φυσιολογικό, ενώνει την Ανατολή με τη Δύση και επαναπροσδιορίζει την ελληνικότητα ανοίγοντας ορίζοντες. Δεν ξέρω τι έχω καταφέρει, μαζί με τους συνεργάτες μου, αλλά σίγουρα αποπειράθηκα να φέρω τα τραγούδια του σ’ ένα σύγχρονο ηχητικό τοπίο προσπαθώντας, ταυτόχρονα να μη χάνω την ουσία των συνθέσεων. Προσπάθησα να αφαιρέσω κάποια “αγκάθια” όσον αφορά το ύφος, αλλά και ταυτόχρονα να μην τον “προδώσω”. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, όπως μου είπε μια φίλη, ότι ο Μαρκόπουλος προέρχεται από την εποχή των Μύθων. Ο Μαρκόπουλος έχει ένα τεράστιο σε αξία αλλά και σε όγκο έργο. Ασχολήθηκα με τα τραγούδια. Η επιλογή των κομματιών έγινε, κυρίως, με κριτήριο το κατά πόσο έβρισκα μέσα σε αυτά τον εαυτό μου σαν ερμηνευτή. Μιλάμε για έναν συνθέτη, ο οποίος έχει μελοποιήσει σπουδαίους ποιητές και στιχουργούς. Χάριν του ύφους αφαίρεσα ελάχιστους στίχους σε κάποια τραγούδια. Γιατί οι αδικημένοι που υπερασπίζονταν οι στίχοι αυτοί πριν πενήντα χρόνια, δεν έπαψαν να υπάρχουν, δυστυχώς, αλλά άλλοι είναι πια στην εποχή μας οι μετανάστες και οι ξεριζωμένοι.

Πρόσθεσα, επίσης, σαν στιχουργός κι εγώ, κάποια λόγια, όπου αισθανόμουν ότι προσέθετα κάτι ουσιαστικό. Ανυπομονώ να μας δοθεί η ευκαιρία να συναντηθούμε και να μοιραστούμε αυτό το υλικό που είχαμε, εγώ και οι συνεργάτες μου, την τιμή να αγγίξουμε με τον τρόπο μας. Ανυπομονώ, έχοντας ακέραια την αγωνία του μαθητή, να εμφανιστούμε μπροστά σας και μπροστά στον μεγάλο, τον μυθικό μας δάσκαλο, Γιάννη Μαρκόπουλο, ελπίζοντας ότι φυσήξαμε λίγο απ’ τον αέρα της ψυχής μας στα πανιά των ωραίων του τραγουδιών, έτσι όπως ταξιδεύουν προς το μέλλον. Ευχαριστώ ιδιαιτέρως τον Χρήστο Λαϊνά για το πάθος και την προσήλωσή του σε αυτή μας τη συνεργασία όπως επίσης και τον Φάνη Συναδινό που βοήθησε καθοριστικά στην εκκίνηση αυτής της προσπάθειας».

Αlbum “Πέρα από τη Θάλασσα”: 12 από τα τραγούδια της μουσικής παράστασης διαθέσιμα από τη δισκογραφική United We Fly

Στο νέο του album με τίτλο «Πέρα από τη Θάλασσα», ο Παύλος Παυλίδης συναντάει τον Γιάννη Μαρκόπουλο και επαναπροσεγγίζει δώδεκα τραγούδια-σταθμούς, τοποθετώντας τα σε ένα σύγχρονο ηχητικό περιβάλλον. Η ιδέα για αυτήν την απρόσμενη καλλιτεχνική συνάντηση ανήκει προσωπικά στον ίδιο τον Γιάννη Μαρκόπουλο. Πίσω στο 2019, η κόρη του, Λένγκα Μαρκοπούλου, μεταφέρει στον Παύλο Παυλίδη την επιθυμία του συνθέτη να διασκευάσει εκείνος τραγούδια του. Τέσσερα χρόνια μετά, ο Παυλίδης βουτάει ξανά στον ωκεανό του κλασικού πλέον ρεπερτορίου του Γιάννη Μαρκόπουλου, επιλέγει από το σύνολο του έργου του δώδεκα εμβληματικά τραγούδια και τα τοποθετεί στη σύγχρονη εποχή δίνοντάς τους μια καινούρια πνοή.

Ο Παύλος Παυλίδης και οι συνεργάτες του πειραματίζονται με τα τραγούδια αυτά εμπλουτίζοντάς τα με ηλεκτρικούς και synth ήχους, λούπες και πολυφωνίες, φροντίζοντας να μην απομακρυνθούν από την βαθιά ουσία των συνθέσεων. Το «Πέρα από τη Θάλασσα» είναι διαθέσιμο από τις 20 Ιανουαρίου 2023 στις φυσικές και ψηφιακές του εκδόσεις στο e-shop και στο bandcamp της United We Fly. Ο εικαστικός Στέφανος Ρόκος συνεργάζεται για ακόμα μία φορά με τον Παύλο Παυλίδη, δημιουργώντας δύο εντυπωσιακά έργα ειδικά για την συγκεκριμένη κυκλοφορία του άλμπουμ.

Photo Credit: Πηνελόπη Γερασίμου