Η ιστορία του χριστουγεννιάτικου δέντρου

Κάθε χρόνο στις αρχές του Δεκεμβρίου στολίζονται τα σπίτια βάζουν τα γιορτινά τους για τα με εντυπωσιακούς στολισμούς που αποτελούνται από φωτάκια, γιρλάντες, πολύχρωμα στολίδια και φυσικά o στολισμός του χριστουγεννιάτικου δέντρου που στην κορυφή του βρίσκεται ένα λαμπρό αστέρι.

Όμως, πώς καθιερώθηκε ως βασικό κομμάτι των Χριστουγέννων το χριστουγεννιάτικο δέντρο;

Σύμφωνα με έρευνες, ως έθιμο φέρεται να έγινε πρώτη φορά τον 8ο αιώνα, όταν ο Άγιος Βονιφάτιος θέλησε περί το 750 να εξαλείψει την μέχρι τότε αποδιδόμενη ιερότητα των «ειδωλολατρών» στη βελανιδιά, αντικαθιστώντας την με το έλατο, δηλαδή το δένδρο των Χριστουγέννων.

Το χριστουγεννιάτικο δέντρο έχει ρίζες από την Ανατολή;

Σύμφωνα με στοιχεία της Ένωσης Μικρασιατών φοιτητών, σε χειρόγραφο του Βρετανικού Μουσείου, του 13ου αιώνα, αναφέρεται πως το έτος 512 ο αυτοκράτορας Αναστάσιος Α’ έκτισε έναν ναό στο Τουρ Αμπντίν της Συρίας στον οποίο προσέφερε δύο ορειχάλκινα δένδρα στημένα εκατέρωθεν της Ωραίας Πύλης του Ιερού Βήματος, τα οποία είχαν θέσεις για φώτα.

Επίσης και στον Ναό της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη υπήρχαν επί Βυζαντίου, στο επιστύλιο του τέμπλου, μεταλλικά δένδρα σε σχήμα κώνου (πυρσόμορφα δένδρα) όμοια με κυπαρίσσια, όπου αντί για καρπούς έφεραν φώτα σε σχήμα κωνοειδές. Βεβαιώνεται επιπλέον η χρήση πολυκάνδηλων σε σχήμα δένδρου σε όλο τον ναό.

Μάλιστα σε διάφορα μέρη όπως στο Λιτόχωρο Πιερίας και τα Επτάνησα στόλιζαν δένδρα στο μέσο των Εκκλησιών με φρούτα ή και καρπούς.

Στην Καππαδοκία στόλιζαν μέσα στα σπίτια κατά το Δωδεκαήμερο κλαδιά κωνοφόρων ή άλλων δένδρων με ξηρούς καρπούς και αυτοσχέδια στολίδια.

Η ιστορία του χριστουγεννιάτικου δέντρου

Ο στολισμός του δένδρου είναι καθαρά συμβολικός της ευτυχίας των ανθρώπων και της φύσεως με τη Γέννηση του Θεανθρώπου.

Σύμφωνα με ερευνητές του αντικειμένου, το πρώτο στολισμένο δένδρο εμφανίστηκε στη Γερμανία το 1539 και τα πρώτα στολίδια ήταν συσκευασμένα φαγητά ή είδη ρουχισμού ή άλλα χρήσιμα είδη, που στο πέρασμα των χρόνων και με την άνοδο του βιοτικού επιπέδου εξελίχθηκαν μόνο σε διακοσμητικά αντικείμενα.

Κατά την παράδοση ο πρώτος που στόλισε δέντρο ήταν ο Μαρτίνος Λούθηρος. Έχει εκφραστεί όμως και η άποψη ότι το έθιμο έχει ανατολίτικη προέλευση, όπως αναφέραμε παραπάνω.

Τα σημαντικότερα χριστουγεννιάτικα δένδρα στον κόσμο είναι αυτά που στολίζονται στα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ στο Λονδίνο και στον Λευκό Οίκο στις ΗΠΑ.

Σημειώνεται ότι σήμερα, για λόγους εμπορικούς και τουριστικούς, τέτοια δένδρα, κατά την περίοδο των εορτών των Χριστουγέννων, στολίζονται και σε χώρες μη χριστιανικές.

Το ακριβότερο χριστουγεννιάτικο δέντρο βρίσκεται σε μουσουλμανικά εδάφη!

Σε έρευνα που είχε κάνει το 2010 ο Guardian, το ακριβότερο χριστουγεννιάτικο δέντρο στον κόσμο ήταν αυτό που φέρεται στο ξενοδοχείο Εμιρέιτς Παλάς στο Άμπου Ντάμπι των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, όπου όλα τα στολίδια του είναι πραγματικά πανάκριβα κοσμήματα, με πολύτιμες πέτρες πάνω τους που διατίθενται προς πώληση, η συνολική αξία των οποίων φθάνει τα 11 εκατομμύρια δολάρια.

Πώς ήρθε το χριστουγεννιάτικο δέντρο στην Ελλάδα;

Το έθιμο του χριστουγεννιάτικου δέντρου εισήχθη στην Ελλάδα επί Βαυαροκρατίας, όταν τα Χριστούγεννα του 1834 στολίστηκε με δέντρο η κατοικία του Όθωνα στο Ναύπλιο, που σημαίνει ότι είχε ήδη καθιερωθεί ως έθιμο στους βασιλικούς οίκους της Βόρειας Ευρώπης και συνεχίστηκε τα επόμενα χρόνια στο παλάτι των Αθηνών.

Σημειώνεται ότι στη Γαλλία ως έθιμο εισήχθηκε αρκετά χρόνια μετά από ό,τι στην Ελλάδα από την Κόμισσα της Ορλεάνης.

Στις 24 Δεκεμβρίου 1843 στήθηκε για πρώτη φορά χριστουγεννιάτικο δέντρο σε ελληνικό σπίτι και συγκεκριμένα στο αρχοντικό του Ναξιώτη Ιωάννη Παπαρρηγόπουλου, γενικού Προξένου της Ρωσίας στην Αθήνα.

Το έθιμο, σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρώπη, άργησε να εξαπλωθεί στην χώρα μας. Μόλις την δεκαετία του τριάντα κάποια αστικά σπίτια άρχισαν να στολίζουν χριστουγεννιάτικο δέντρο, ενώ μεταπολεμικά το έθιμο διαδόθηκε ταχύτατα τόσο στις πόλεις όσο και στην ύπαιθρο χώρα.

Μια προσπάθεια να αντιακατασταθεί το χριστουγεννιάτικο δέντρο με το ελληνοπρεπέστατο καραβάκι στα μέσα της δεκαετίας του εβδομήντα δεν ευοδώθηκε.

Το ελληνικό έθιμο του στολισμένου Χριστουγεννιάτικου καραβιού πριν αντικατασταθεί από το δέντρο
Σύμφωνα με την παράδοση, το καράβι στολιζόταν επειδή οι Έλληνες είχαν ανέκαθεν δεσμούς με τη θάλασσα, ήδη από τα αρχαία χρόνια. Ακόμη, πολλοί ενήλικες και παιδιά εργάζονταν στα πλοία για να φέρουν χρήματα και ψωμί στις οικογένειές τους, ακόμη και τις αργίες.

Το καραβάκι συμβόλιζε, όχι μόνο την προσμονή των παιδιών για αντάμωση με τους συγγενείς τους, αλλά και τη δική τους αγάπη για τη θάλασσα. Παράλληλα, μικρά καραβάκια είχαν τον ρόλο και ενός τιμητικού καλωσορίσματος για τους έλληνες θαλασσοπόρους που επέστρεφαν στα σπίτια και στις οικογένειές τους, καθώς και τάματος για να είναι ασφαλείς στα άγρια κύματα.

Συχνά τα παιδιά που πήγαιναν να πουν τα κάλαντα κρατούσαν μια μινιατούρα- στολισμένο καράβι. Στολισμένο με χρωματιστά χαρτιά και σχοινιά, γέμιζε από γλυκά και χριστόψωμα από τους γείτονες. Αν και το έθιμο αυτό έχει ατονίσει, κρατάει ακόμα στα νησιά, από όπου και προέρχεται.

Γράφει η Αναστασία Ξυδιά