Πληθωρισμός και αύξηση τιμών – Ως πότε;

Γράφει ο Οικονομολόγος & Διδάκτωρ του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Αλέξανδρος Καρακίτσιος.

Είναι πέραν πάσης αμφιβολίας πρόδηλο, πως ο χειμώνας που έρχεται θα είναι δύσκολος.

Με τις τιμές του πετρελαίου διεθνώς να παραμένουν σε υψηλά επίπεδα και τη ζήτηση για πετρέλαιο θέρμανσης να αυξάνεται λόγω των καιρικών συνθηκών, ο προϋπολογισμός των νοικοκυριών αναμένεται να επιβαρυνθεί περαιτέρω από το Σεπτέμβριο κι έπειτα.

Όλοι αναρωτιούνται, πότε και κυρίως πώς θα τελειώσει ο εφιάλτης του πληθωρισμού;

Θα αρχίζουν να πέφτουν κάποια στιγμή οι τιμές;

Προτού επιχειρήσουμε να απαντήσουμε στα παραπάνω ερωτήματα θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε δύο πράγματα.

Τι είναι και τι δεν είναι ο πληθωρισμός.

Ο πληθωρισμός δεν είναι το ίδιο το επίπεδο των τιμών. Είναι ο ρυθμός μεταβολής του επιπέδου των τιμών. Οπότε όσο οι τιμές αυξάνονται, ο πληθωρισμός είναι θετικός. Τους τελευταίους μήνες, που βλέπουμε τον πληθωρισμό να αυξάνεται, στην πραγματικότητα τις τιμές αυξάνονται με όλο και μεγαλύτερο ρυθμό. Το πότε θα μειωθεί ο πληθωρισμός ή οι τιμές όμως δεν έχει νόημα να απαντηθεί κυρίως γιατί υπάρχει μεγαλύτερο νόημα στη συζήτηση για τα αίτια του πληθωρισμού.

Αρχικά είναι σαφές ότι οι τιμές της ενέργειας «σπρώχνουν» προς τα πάνω όχι μόνο τις τιμές των καυσίμων αλλά και όλων των αγαθών, καθώς επιβαρύνουν τους παραγωγούς με τα κόστη παραγωγής ή τα μεταφορικά κόστη.

Τι είναι αυτό που ωθεί τις τιμές της ενέργειας προς τα πάνω;

Από τη μία η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και οι επακόλουθες κυρώσεις προς τη Ρωσία, η οποία είναι ο βασικός πάροχος της Ευρώπης σε φυσικό αέριο.

Από την άλλη όμως είναι και τα δομικά χαρακτηριστικά της παραγωγής ενέργειας.

Η πλέον φθηνή – και ταυτόχρονα ασφαλής – πηγή, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), δεν επαρκούν επί του παρόντος. Γι’ αυτό άλλωστε και η ηλεκτροπαραγωγή στρέφεται και πάλι σε λιγότερο «πράσινες» πηγές, όπως ο λιγνίτης.

Συνεπώς, είναι ξεκάθαρο πως η περίφημη απεξάρτηση της Ευρώπης από το φυσικό αέριο δεν είναι μια απλή υπόθεση, ειδικά όταν την ίδια στιγμή, οι τιμές όλων των αγαθών αυξάνουν, λόγω των προβλημάτων στην εφοδιαστική αλυσίδα.

Μετά τα αυστηρά περιοριστικά μέτρα της περιόδου από το Μάρτιο του 2020 έως το καλοκαίρι του 2021, η ζήτηση ανέκαμψε πολύ πιο γρήγορα σε σχέση με την προσφορά, οδηγώντας τις τιμές προς τα πάνω. Το γεγονός αυτό οδηγεί με τη σειρά του σε ελλείψεις αγαθών (χαρακτηριστικό παράδειγμα η αγορά αυτοκινήτων) με αποτέλεσμα την αύξηση των τιμών.

Την ίδια ώρα, οι Κεντρικές Τράπεζες προβαίνουν σε αυξήσεις επιτοκίων για να «δαμάσουν» τον πληθωρισμό. Όμως, τα αίτια που έχουν οδηγήσει σε ραγδαία αύξηση του επιπέδου των τιμών είναι πολύ πιο δομικά και σχετίζονται σε μικρότερο βαθμό με τη φάση του οικονομικού κύκλου.

Οι αυξήσεις των επιτοκίων είναι πιθανό να αποδειχθούν άσφαιρα πυρά εφόσον δεν αντιμετωπιστούν ή δεν διευθετηθούν τα προαναφερθέντα γεγονότα που έχουν πυροδοτήσει την αύξηση των τιμών. Το τέλος του πολέμου είναι σίγουρο ότι δε θα φέρει άμεσα λύση στο πρόβλημα των τιμών, θα ανοίξει όμως το δρόμο προς αυτή την κατεύθυνση. Το ίδιο ισχύει ως προς την παραγωγική / εφοδιαστική αλυσίδα.

Η εξομάλυνση της προσφοράς και η σταδιακή επίλυση του υγειονομικού ζητήματος θα συμβάλλουν σημαντικά στη μείωση των τιμών.

Όλα όμως τα παραπάνω προϋποθέτουν τη μη ύπαρξη «ατυχημάτων».