Εκλογές: Τι κρύβει η διαμάχη για το πρόσωπο του επόμενου πρωθυπουργού
5 Ιουλίου 2022
Μητσοτάκης και Τσίπας έχουν παρόμοια θέση για το πρόσωπο του πρωθυπουργού διότι φιλοδοξούν -ο καθένας για λογαριασμό του ιδίου και του κόμματός του- να βγουν πρώτοι από τις κάλπες της απλής αναλογικής, όποτε κι αν αυτές στηθούν
Σαφείς πολιτικές αλλά και προσωπικές στοχεύσεις από κάθε κόμμα και κάθε πολιτικό αρχηγό που εμπλέκεται στη σχετική συζήτηση έχει ο δημόσιος διάλογος (μέσω ανακοινώσεων, δηλώσεων και συνεντεύξεων) για το πρόσωπο του νέου πρωθυπουργού, σε περίπτωση που οι επόμενες εκλογικές αναμετρήσεις οδηγήσουν σε κυβέρνηση συνεργασίας δύο ή περισσότερων κομμάτων.
Είναι ένα από τα ελάχιστα θέματα που Κυριάκος Μητσοτάκης και Αλέξης Τσίπρας συμφωνούν: Τον πρωθυπουργό τον εκλέγει ο λαός, είπε καθαρά ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στη συνέντευξη που παραχώρησε στο κεντρικό δελτίο του ΟΡΕΝ και την Πόπη Τσαπανίδου.
Παρόμοια είναι και η θέση της Νέας Δημοκρατίας, με τελευταία χρονική καταγραφή της τη χθεσινή ανακοίνωση της οδού Πειραιώς εναντίον του βουλευτή του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, Οδυσσέα Κωνσταντινόπουλου, ο οποίος σε συνέντευξή του είπε μεταξύ άλλων: «Δεν αποδεχόμαστε ούτε τον κ. Μητσοτάκη ούτε τον κ. Τσίπρα, ως πρόσωπα, για τη θέση του επόμενου πρωθυπουργού».
Η Νέα Δημοκρατία αποδίδει «πολιτικό μικρομεγαλισμό» στο τρίτο κόμμα του ελληνικού Κοινοβουλίου κι επαναλαμβάνει με άλλα λόγια τη θέση Τσίπρα, όταν αναφέρει στην ανακοίνωσή της ότι «τον πρωθυπουργό τον εκλέγουν οι πολίτες».
Παρόμοιες θέσεις από Μητσοτάκη – Τσίπρα
Μητσοτάκης και Τσίπας έχουν παρόμοια θέση για το πρόσωπο του πρωθυπουργού διότι φιλοδοξούν -ο καθένας για λογαριασμό του ιδίου και του κόμματός του- να βγουν πρώτοι από τις κάλπες της απλής αναλογικής, όποτε κι αν αυτές στηθούν.
Η ταυτόσημη θέση τους, πάντως «τον πρωθυπουργό τον εκλέγει ο λαός- οι πολίτες» δεν αποτελεί συνταγματική επιταγή, αλλά πολιτική θέση.
Τι λέει το Σύνταγμα
Ειδικότερα, το Σύνταγμα αναφέρει ότι εάν δεν υπάρχει κοινοβουλευτική πλειοψηφία του πρώτου κόμματος στη σύνθεση της Βουλής όπως αυτή προκύπτει από την κατανομή των εδρών, τότε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναθέτει στον αρχηγό του πρώτου κόμματος την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, χωρίς η παρουσία του στη θέση του πρωθυπουργού να είναι υποχρεωτική.
Είναι προφανές, βέβαια, ότι επιδίωξη και των δυο πολιτικών αρχηγών είναι να παραμείνουν κυρίαρχοι στο πολιτικό σκηνικό, υπό την προϋπόθεση ότι το κόμμα τους θα είναι πρώτο στις κάλπες.
Πέραν της άρνησης των κ. Μητσοτάκη και Τσίπρα να παραχωρήσουν τη θέση του πρωθυπουργού, εάν έλθουν πρώτοι στις εκλογές, υπάρχει, όπως είναι εύλογο, στο σκεπτικό τους και η παράμετρος της μη ανάδειξης κάποιας άλλης πολιτικής προσωπικότητας από τον χώρο τους σε πρωθυπουργό, άρα σε παράγοντα που την επομένη θα μπορεί να «μοιράζεται» την ηγεσία του αντίστοιχου πολιτικού χώρου με τον τωρινό επικεφαλής του.
Η στάση Ανδρουλάκη
Διαμετρικά αντίθετη είναι η στάση του Νίκου Ανδρουλάκη Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ πιέζεται τόσο από τα δεξιά όσο κι από τα αριστερά του, μετά τη δημοσκοπική έκρηξη του κόμματός του στα τέλη του 2021, η οποία όμως άρχισε να υποχωρεί τον τελευταίο καιρό προς όφελος των δύο «μεγάλων».
Ο μεν Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει να «κρατήσει χαμηλά» το ΠΑΣΟΚ ακριβώς διότι ο ίδιος έχει επενδύσει πολλά και επί μεγάλο χρονικό διάστημα στο Κέντρο και εύλογα δεν θέλει να μοιραστεί το προϊόν της δικής του πολιτικής επένδυσης με άλλον. Ο δε Αλέξης Τσίπρας πολιορκεί στενά τον Νίκο Ανδρουλάκη, προκειμένου μαζί να συμπτύξουν έναν «αντιδεξιό άξονα» που μπορεί να είναι πρόπλασμα μιας μετεκλογικής κυβέρνησης συνεργασίας.
Σε αυτή τη διπλή πίεση ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ αντιστέκεται εφαρμόζοντας με τον δικό του τρόπο την πολιτική των ίσων αποστάσεων που είχε υιοθετήσει η αείμνηστη Φώφη Γεννηματά. Μια έκφανσή της είναι η παραπάνω φράση που είπε και ο κ. Κωνσταντινόπουλος και που πρώτος εξέφρασε στο πρόσφατο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ ο ίδιος ο κ. Ανδρουλάκης. Ούτε ο ένας, ούτε ο άλλος.
Η θεσμική διάσταση
Απόδειξη ότι η διαμάχη για το πρόσωπο του πρωθυπουργού σε περίπτωση κυβερνητικής συνεργασίας γίνεται με τα πολιτικά σκεπτικά που αναφέρθηκαν πιο πάνω είναι οι προβλέψεις του Συντάγματος για τις αρμοδιότητες του (εκάστοτε) πρωθυπουργού: «Ο τρόπος λειτουργίας του πρωθυπουργού -ευτυχώς- δεν είναι από το Σύνταγμα λεπτομερώς κωδικοποιημένος» αναφέρει ένας από τους πρυτάνεις του Συνταγματικού Δικαίου στην Ελλάδα, ο αείμνηστος καθηγητής Δημήτρης Τσάτσος («Η Μεγάλη Παρακμή», εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2006, σελ. 120):
- «Το Σύνταγμα θεσπίζει δυο ειδών αρμοδιότητες του πρωθυπουργού: Για όσα θέματα αρμόδια είναι η κυβέρνηση ως συλλογικό όργανο, ο πρωθυπουργός λειτουργεί ως πρώτος μεταξύ ίσων… Στις αρμοδιότητες του πρωθυπουργού ως μονοπρόσωπο όργανο της Πολιτείας, περιλαμβάνονται η πρόταση του προσώπου του Προέδρου της Δημοκρατίας, ο διορισμός και η παύση υπουργών, η διασφάλιση της ενότητας της κυβέρνησης κ.λπ…». Λίγο αργότερα (σελ. 124) ο καθηγητής Τσάτσος σημειώνει μεταξύ άλλων: «… ο κάθε πρωθυπουργός έχει τα περιθώρια μιας προσωπικής θεσμικής συμβολής…».
Συνεπώς, από τα παραπάνω προκύπτει ότι το όποιο πρόσωπο του πρωθυπουργού σε περίπτωση κυβέρνησης συνεργασίας θα λειτουργεί ως πρώτο μεταξύ ίσων στα θέματα αρμοδιότητας της κυβέρνησης, ενώ εξίσου αυτονόητη είναι η de facto καταπάτηση της δεύτερης αρμοδιότητας, δηλαδή του διορισμού και της παύσης υπουργών (άρθρο 37 παρ. 1 του Συντάγματος), αφού παραδοσιακά σε κυβερνήσεις συνεργασίας -εντός κι εκτός Ελλάδος, όπως πχ έγινε μετά την εκλογή Σολτς στη Γερμανία- η αρμοδιότητα αυτή δεν επαφίεται στο πρόσωπο του πρωθυπουργού, όπως προβλέπει θεσμικά το Σύνταγμά μας, αλλά αποτελεί προϊόν διαπραγματεύσεων μεταξύ των κομμάτων που αποτελούν τον κυβερνητικό συνασπισμό.
