Τα κλειδιά που θα ανοίξουν χώρο για νέα μέτρα – Καταλύτης η παράταση της ρήτρας διαφυγής

Το βαρύ τίμημα που πληρώνει η ευρωπαϊκή οικονομία από τoν πόλεμο στην Ουκρανία και την ενεργειακή κρίση αναμένεται να οδηγήσει στην απόφαση για αναστολή του Συμφώνου Σταθερότητας και παράταση της ρήτρας διαφυγής και για το 2023.

Η σχετική απόφαση, που θα ληφθεί από το Συμβούλιο των Επιτρόπων, κρίνεται απαραίτητη, καθώς η ρήτρα διαφυγής που ενεργοποιήθηκε το 2020 για την αντιμετώπιση της πανδημίας αποδεικνύεται ότι θα είναι χρήσιμη για να στηρίξουν τα κράτη τις οικονομίες τους.

Με δεδομένο ότι η οικονομική κατάσταση της ευρωζώνης φαίνεται να δυσκολεύει ολοένα και περισσότερο σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η αναστολή του Συμφώνου θα βοηθήσει τις ευρωπαϊκές οικονομίες να παραμείνουν όρθιες.

Η γενική ρήτρα διαφυγής, η οποία αναστέλλει τη λειτουργία των δημοσιονομικών κανόνων (έλλειμμα, χρέος) της ΕΕ, προβλεπόταν να καταργηθεί στο τέλος του 2022. Ωστόσο, με τα οικονομικά δεδομένα να αλλάζουν επί τα χείρω και ανοιχτό το ενδεχόμενο οικονομικής ύφεσης στα πλέον εξαρτημένα από το ρωσικό φυσικό αέριο κράτη-μέλη της ΕΕ, σύμφωνα με τον επίτροπο Οικονομίας Πάολο Τζεντιλόνι, αναμένεται να δοθεί παράταση και το 2023. Για την κυβέρνηση που αναζητά εναγωνίως επιπλέον δημοσιονομικό χώρο και βοήθεια από την ΕΕ, η παράταση της ρήτρας διαφυγής και το 2023 θα παρείχε τη δυνατότητα για μια σχετική ελευθερία αποφάσεων στην οικονομική πολιτική για ακόμα έναν χρόνο.

Ποιοι παράγοντες ανοίγουν δημοσιονομικό χώρο

Mε τα δημοσιονομικά περιθώρια για νέα μέτρα ενίσχυσης νοικοκυριών και επιχειρήσεων να έχουν εξαντληθεί, το οικονομικό επιτελείο θα επανεξετάσει από το φθινόπωρο τον διαθέσιμο δημοσιονομικό χώρο που θα δημιουργηθεί προκειμένου να χρηματοδοτηθούν νέες παρεμβάσεις.

Η παράταση της ρήτρας διαφυγής είναι ένας από τους παράγοντες που μπορεί να ξεκλειδώσουν πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο. Εκτός από την πορεία του τουρισμού, για την οποία υπάρχει αισιοδοξία, και τη διαμόρφωση της τιμής του φυσικού αερίου κάτω από τα 100 ευρώ, έξτρα δημοσιονομικός χώρος μπορεί να προκύψει από την πορεία του προϋπολογισμού αλλά και την πορεία του ΑΕΠ. Τα στοιχεία για την πορεία της οικονομίας στο πρώτο τρίμηνο του 2022 που θα ανακοινώσει η ΕΛΣΤΑΤ στις 7 Ιουνίου θα δώσουν το στίγμα για τις επιπτώσεις και τον λογαριασμό της επιβάρυνσης στο ΑΕΠ από την ενεργειακή κρίση και τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Μέτρα άνω των 860 εκατ. για πανδημία και ενεργειακή κρίση

Ο προϋπολογισμός έχει επιβαρυνθεί στο τετράμηνο με δαπάνες άνω των 500 εκατ. ευρώ για την αντιμετώπιση της πανδημίας και άλλα 362 εκατ. ευρώ ήταν τα μέτρα στήριξης για την ενεργειακή κρίση, χωρίς να υπολογίζονται οι επιδοτήσεις στο ρεύμα που καλύπτονται από ειδικό λογαριασμό.

Ειδικότερα, η προσωρινή εικόνα των κυριότερων πληρωμών των μέτρων κατά της πανδημίας για την περίοδο Ιανουαρίου-Απριλίου έχει ως εξής:

• Ενίσχυση μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων που επλήγησαν από τον COVID-19 στις Περιφέρειες, ύψους 153 εκατ. ευρώ από το ΠΔΕ.
• Συνεισφορά του Δημοσίου για την αποπληρωμή επιχειρηματικών δανείων πληγέντων δανειοληπτών, ύψους 66 εκατ. ευρώ από το ΠΔΕ.
• Επιδότηση κεφαλαίου κίνησης σε τουριστικές επιχειρήσεις, ύψους 42 εκατ. ευρώ από το ΠΔΕ.
• Δαπάνη αποζημίωσης ειδικού σκοπού, ύψους 101 εκατ. ευρώ, η οποία πληρώθηκε από το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων (κατηγορία μεταβιβάσεων).
• Πρόσθετη επιχορήγηση προς τον ΕΟΠΥΥ, ύψους 60 εκατ. ευρώ, και προς τα νοσοκομεία και τις ΔΥΠΕ, ύψους 80 εκατ. ευρώ.

H  προσωρινή εικόνα των κυριότερων πληρωμών των μέτρων για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, που αφορούν στην Κεντρική Διοίκηση, για την περίοδο του Ιανουαρίου-Απριλίου έχει ως εξής:

• Επιχορήγηση προς τον ΟΠΕΚΑ, ύψους 177 εκατ. ευρώ, η οποία αναλύεται στα εξής επιμέρους: 90 εκατ. ευρώ για την πρόσθετη δόση του επιδόματος τέκνου, 46 εκατ. ευρώ για την καταβολή της προσαύξησης της εισοδηματικής ενίσχυσης των δικαιούχων του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, 33 εκατ. για την έκτακτη οικονομική ενίσχυση των ΑμεΑ, και 7 εκατ. ευρώ για την προσαύξηση της σύνταξης των ανασφάλιστων υπερηλίκων.
• Επιχορήγηση προς την Κοινωνία της Πληροφορίας για την κάλυψη του κόστους κατανάλωσης καυσίμων κίνησης, ύψους 131 εκατ. ευρώ.
• Επιχορήγηση προς τον ΟΠΕΚΕΠΕ, ύψους 50 εκατ. ευρώ, για την αντιμετώπιση των συνεπειών στην ελληνική κτηνοτροφία λόγω των διεθνών εξελίξεων. 
• Αποζημίωση ειδικού σκοπού για τη στήριξη εκμεταλλευτών και οδηγών ΤΑΞΙ, ύψους 4 εκατ. ευρώ.