Πώς το Τατόι θα γίνει Dumfries House – Σήμερα η συνάντηση Μητσοτάκη με τον πρίγκιπα Κάρολο
26 Απριλίου 2022
Το Dumfries House, μια επιβλητική ανακτορική κατοικία του 18ου αιώνα στο νοτιοδυτικό τμήμα της Σκωτίας, επέλεξε ο πρίγκιπας Κάρολος προκειμένου να φιλοξενήσει τον Κυριάκο Μητσοτάκη σήμερα, Τρίτη του Πάσχα. Πέρα από την ιδιαίτερα τιμητική πρόσκληση, καθώς είναι η πρώτη που απευθύνει ο διάδοχος του βρετανικού θρόνου σε Έλληνα πρωθυπουργό, η επίσκεψη και η παραμονή του κ. Μητσοτάκη για ένα 24ωρο στο Dumfries House δεν έχει μόνο συμβολική σημασία. ∆εν παραπέμπει μόνο στα δεδομένα, ένθερμα φιλελληνικά αισθήματα του Καρόλου και στις σχέσεις αμοιβαίας εκτίμησης οι οποίες έχουν αναπτυχθεί με τον Κυριάκο Μητσοτάκη σε προσωπικό επίπεδο – και όχι μόνο. Η ουσία της μετάβασης του πρωθυπουργού στο συγκεκριμένο «κτήμα» -ή «estate» κατά τους Βρετανούς, δηλαδή υποστατικό με την ευρεία έννοια- έγκειται στην επιτόπια παρατήρηση ενός χαρακτηριστικού παραδείγματος για το πώς μπορεί να αξιοποιηθεί, πολλαπλά και πολύπλευρα, ένα νεότερο πολιτιστικό μνημείο.
Ακόμη πιο συγκεκριμένα, το Dumfries House μπορεί να λειτουργήσει ως υπόδειγμα, ως ένα «σεμινάριο» για την ανακαίνιση και την αξιοποίηση της τέως βασιλικής περιουσίας στο Τατόι. Η σύνδεση ανάμεσα στο Dumfries House και τα κτήματα του Τατοΐου κατ’ ουσίαν έχει ξεκινήσει από τις 25 Μαρτίου του 2021 και απευθείας από την Αθήνα: τιμώντας την επέτειο των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, ο πρίγκιπας Κάρολος της Ουαλίας ήρθε στην Ελλάδα. Στο πλαίσιο εκείνης της επίσκεψής του, μεταξύ των άλλων, εξέφρασε άμεσο και έντονο ενδιαφέρον για το μέλλον του Τατοΐου. Επομένως, η επίσκεψη του Έλληνα πρωθυπουργού στο Dumfries House αποτελεί, κατά κάποιον τρόπο, τη συνέχεια εκείνης της συζήτησης που είχε με τον Κάρολο την 25η Μαρτίου 2021 στο Μέγαρο Μαξίμου.
Είναι αυτονόητο όμως ότι κατά την ξενάγησή του στο πραγματικό Dumfries House και την απευθείας παρατήρηση, την «αυτοψία» σχετικά με το πώς εξισορροπείται η σύγχρονη αξιοποίηση με την προστασία του αυθεντικού χαρακτήρα του μνημείου, θα γεννηθούν νέα ερεθίσματα και νέα σημεία προς περαιτέρω ανταλλαγή απόψεων. Χωρίς να αποκλείεται εκ προοιμίου, ακόμη και το ζήτημα της επιστροφής των Ελγινείων ενδέχεται να τεθεί για ακόμη μία φορά από τον κ. Μητσοτάκη προς τον Κάρολο.
Το βέβαιο είναι όμως ότι οι προοπτικές αξιοποίησης των κτημάτων του Τατοΐου θα είναι το κυρίως θέμα των συνομιλιών, αλλά υπό την άποψη μιας ευρύτερης, πιο στενής συνεργασίας ανάμεσα στις δύο πλευρές, η οποία θα αξιοποιεί στην Ελλάδα τις πρωτοβουλίες που αναπτύσσει ποικιλοτρόπως ο πρίγκιπας Κάρολος. Μία από αυτές αφορά στην ενίσχυση της βιώσιμης ανάπτυξης, μέσω του φορέα Sustainable Markets Initiative. Στη σύνοδο «Ενας Πλανήτης» με θέμα την κλιματική αλλαγή, η οποία συνήλθε τον Ιανουάριο του 2021 στο Παρίσι, ο Κάρολος δημοσιοποίησε έναν καινούργιο καταστατικό χάρτη για το περιβάλλον, τη λεγόμενη Terra Carta (κατά τη Magna Carta του 1215, τη διακήρυξη σεβασμού των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων). Πρόκειται για ένα κείμενο αρχών, ένα οικολογικό μανιφέστο τρόπον τινά, αλλά με σαφή προσανατολισμό στο πράσινο επιχειρείν. Μάλιστα, μέσω της Terra Carta, τη Sustainable Markets Initiative και της Natural Capital Investors Alliance (Συμμαχία Επενδυτών για το Φυσικό Κεφάλαιο), ο πρίγκιπας φιλοδοξεί να συγκεντρώσει 10 δισ. δολάρια έως το τέλος του 2022, εν είδει αποθεματικού ταμείου από το οποίο θα χρηματοδοτηθούν βιώσιμες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες.
Η Ελλάδα θα μπορούσε κάλλιστα να ενταχθεί σε αυτού του είδους τα επιχειρηματικά προγράμματα. Προωθώντας τα ο πρίγκιπας της Ουαλίας αποσκοπεί στη δημιουργία συνεργειών ανάμεσα στους φορείς τους οποίους ο ίδιος έχει ιδρύσει και εκπροσωπεί, και σε επενδυτικούς παράγοντες εκτός Βρετανίας που συμμετέχουν στα κοινά εγχειρήματα ως εταίροι και μέτοχοι. Σε κάθε περίπτωση, η συνάντηση του Καρόλου με τον Κυριάκο Μητσοτάκη στο Dumfries House επισφραγίζει την κοινή βούληση και σηματοδοτεί την έναρξη μιας καινούργιας φάσης συμπόρευσης, ειδικά για έργα όπως η αξιοποίηση του Τατοΐου, επί των οποίων η κεκτημένη τεχνογνωσία των Βρετανών μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμη.
Κιβωτός θησαυρών
Στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει δημιουργηθεί σχολή στον τομέα της αποκατάστασης και αξιοποίησης νεότερων μνημείων, καθώς σε όλη τη χώρα υπάρχουν δεκάδες κτήματα παρόμοια με το Dumfries House. Ήδη από την αρχή του 20ού αιώνα τέτοιου είδους ακίνητα συντηρούνται και ανακαινίζονται με συνέργειες ανάμεσα σε κρατικούς φορείς και ιδιωτικές επιχειρήσεις, ώστε εν τέλει να λειτουργούν επικερδώς ως τουριστικά καταλύματα, ως χώροι φιλοξενίας γαμήλιων συνεστιάσεων και κοινωνικών εκδηλώσεων κ.λπ.
Ο ίδιος ο Κάρολος, μέσω διαφόρων κοινωφελών οργανώσεων των οποίων ηγείται, όπως το Prince’s Foundation και το National Trust, επιβλέπει και καθοδηγεί την προσπάθεια διατήρησης της βρετανικής αρχιτεκτονικής παράδοσης. Υπό αυτή την έννοια, το Dumfries House είναι μια κιβωτός πολιτιστικής κληρονομιάς και της αντίστοιχης τεχνογνωσίας για τη διαχείρισή της. Αφενός διότι το μεγαλοπρεπές και τεραστίων διαστάσεων κεντρικό οίκημα, η κατοικία αυτή καθαυτή της δυναστείας των ευγενών, οι οποίοι έζησαν εκεί από το 1759 έως το 1993, σχεδιάστηκε από τρεις κορυφαίους αρχιτέκτονες του 18ου αιώνα, τους αδελφούς Ρόμπερτ, Τζον και Τζέιμς Ανταμ.
Αφετέρου, το Dumfries House είναι εξοπλισμένο με σχεδόν ανεκτίμητης αξίας χειροποίητα ξυλόγλυπτα έπιπλα, μοναδικά κομμάτια που φιλοτεχνήθηκαν στο εργαστήριο του περίφημου τεχνίτη Τζέιμς Τσίπεντεϊλ. Γι’ αυτό, άλλωστε, η κεντρική κατοικία διατηρείται σήμερα εν μέρει ως επισκέψιμο μουσείο. Οι αίθουσες και τα δωμάτια του Dumfries House, σύμφωνα με τους αισθητικούς κανόνες του στυλ ροκοκό, περιέχουν σημαντικά έργα τέχνης κάθε είδους, από τους ζωγραφικούς πίνακες και τα γλυπτά ως τις υφαντές εικονογραφημένες ταπετσαρίες.
Ενδεικτικό της αξίας των αντικειμένων που περιέχει η έπαυλη είναι ότι μια απλή βιβλιοθήκη, ένα από τα πλέον λιτά και χρηστικά κομμάτια από την επίπλωσή της, αλλά με την υπογραφή του Τσίπεντεϊλ, εκτιμάται σήμερα σε 7-8 εκατ. λίρες. Τα πιο περίτεχνα έπιπλα -και ιδιαίτερα οι εμβληματικές πολυθρόνες- τοποθετούνται σε ακόμη ανώτερη κατηγορία αξίας.
Η πρακτική της αξιοποίησης μνημείων του είδους στο οποίο ανήκει το Dumfries House είναι ελάχιστα διαδεδομένη στην Ελλάδα, εξ ου και φαντάζει ανοίκεια ή ακόμη και βέβηλη η ιδέα ότι αίθουσες εντός των παλαιών Βασιλικών Κτημάτων στο Τατόι θα μπορούσαν, π.χ., να ενοικιάζονται για τη διοργάνωση γαμήλιων πάρτυ. Παρομοιώς ως ταμπού αντιμετωπίζεται η προοπτική μετασκευής μέρους των εγκαταστάσεων σε ξενώνες υψηλού ποιοτικού επιπέδου, με σύγχρονες ανέσεις αλλά και με σεβασμό στη διατήρηση του αυθεντικού χαρακτήρα τους.
Ωστόσο, χάρη στο πρότυπο αξιοποίησης που εφαρμόζεται στη Βρετανία, τα κληροδοτήματα της παλαιάς αριστοκρατίας, τα οποία είχαν καταστεί εντελώς ασύμφορα για τους σύγχρονους επιγόνους λόγω του κόστους συντήρησης, των φόρων κ.λπ, αντί να αφεθούν στον μαρασμό και να μετατραπούν σε ερείπια, μετατράπηκαν σε εστίες ανάπτυξης για τις κατά τόπους κοινότητες. Αυτό ακριβώς ισχύει για το Dumfries House, το οποίο βρίσκεται στη μέση της σκωτσέζικης εξοχής, περιτριγυρισμένο από τους τυπικούς πράσινους λειμώνες των Χάιλαντς, αλλά με πλησιέστερα αστικά κέντρα στην περιοχή κάποιες κωμοπόλεις, οι οποίες κατά το παρελθόν κατοικούνταν κυρίως από ανθρακωρύχους και βιομηχανικούς εργάτες.
Με την πρωτοβουλία του να διασώσει το Dumfries House επενδύοντας εκατομμύρια λίρες από την ατομική περιουσία του, ο Κάρολος δημιούργησε ένα κέντρο ποικίλων δραστηριοτήτων και, κατά συνέπεια, συνέβαλε στην καταπολέμηση της τοπικής ανεργίας, ανοίγοντας την αγορά εργασίας για δεκάδες ανθρώπους. Παράλληλα, η προσέλκυση τουριστικής κίνησης, όπως είναι φυσικό, ενισχύει έμμεσα την οικονομία της περιοχής χάρη σε έναν κύκλο εργασιών, εμπορίου, συναλλαγών κ.λπ., ο οποίος σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση απλώς δεν θα υπήρχε.
Το φιλί του πρίγκιπα
Το Dumfries House, στη σημερινή κατάσταση και διαμόρφωσή του, απαίτησε μια γενναία επένδυση εκ μέρους του πρίγκιπα Καρόλου. Το 2007 ήταν η κρίσιμη χρονιά για το κτήμα, καθώς επρόκειτο να εκπλειστηριαστεί, αλλά όχι στο σύνολό του. Η πώλησή του θα κατατεμαχιζόταν στα επιμέρους συστατικά του, οπότε είχαν προγραμματιστεί ξεχωριστές δημοπρασίες σχεδόν για καθένα από τα έπιπλα διά χειρός Τσίπεντεϊλ, τα έργα τέχνης, τα διακοσμητικά αντικείμενα κ.ο.κ.
Ο κατακερματισμός των θησαυρών του θα έθετε οριστικό και άδοξο τέλος σε έναν σπάνιο άθλο τον οποίο είχε επιτύχει η δυναστεία των ιδιοκτητών, το να διαφυλάξει την ακεραιότητα του Dumfries House επί σχεδόν 250 χρόνια. Και ενώ το βαρύτιμο περιεχόμενο του κυρίως οικήματος περιτυλιγόταν σε προστατευτική συσκευασία εν όψει της πώλησης, λίγες ημέρες πριν από την πρώτη δημοπρασία, τον Ιούνιο του 2007, ο πρίγκιπας Κάρολος παρενέβη.
Με μια πρωτοβουλία την οποία ο Τύπος της εποχής χαρακτήρισε «διάσωση του αιώνα», παραλληλίζοντας το κτήμα με «την Ωραία Κοιμωμένη που ξυπνά με ένα φιλί από τον πρίγκιπα των ονείρων της», το Dumfries House πέρασε στην ιδιοκτησία του Prince’s Foundation, το οποίο κατέβαλε απευθείας 20 εκατ. λίρες, ενώ φρόντισε να συγκεντρώσει επιπλέον 25 εκατ. λίρες από άλλες πηγές. Για τις πρώτες, επείγουσες εργασίες συντήρησης δαπανήθηκαν τάχιστα 1,5 εκατ. λίρες και, σε δεύτερη φάση, επενδύθηκαν 1,5-2 εκατ. λίρες για τη μετασκευή και τη συμπλήρωση των εγκαταστάσεων. Ομολογουμένως, πάντως, το αποτέλεσμα ξεπέρασε κάθε προσδοκία, καθώς το Dumfries House αποκαταστάθηκε πλήρως και μεταμορφώθηκε σε ένα κόσμημα, πλήρως προσβάσιμο για οποιονδήποτε επισκέπτη.
Αυτό που κάνει το συγκεκριμένο κτήμα να ξεχωρίζει είναι η αυθεντικότητα, δεδομένου ότι η μακροχρόνια ιδιοκατοίκηση και φροντίδα από την οικογένεια των ιστορικών ιδιοκτητών εγγυήθηκε ότι δεν θα γίνονταν άστοχες παρεμβάσεις και ότι η πολύτιμη οικοσκευή – πρακτικά η μεγαλύτερη παγκοσμίως συλλογή επίπλων και διακοσμητικών αντικειμένων του 18ου αιώνα- δεν θα απομακρυνόταν ποτέ από το Dumfries House.
Ένας μικρός κόσμος
Το 2007, όταν ο πρίγκιπας της Ουαλίας αποφάσισε να διασώσει το Dumfries House, δημιούργησε επί τούτου τον μη κερδοσκοπικό φορέα The Great Steward of Scotland’s Dumfries House Trust, αποκλειστικά για τη διαχείριση του κτήματος των 8 τετ. χλμ. στο Αϊρσιρ της Σκωτίας. Αργότερα, το 2018, η πρώτη εταιρεία συγχωνεύτηκε με άλλες τρεις που είχε ιδρύσει ο Κάρολος, για παρόμοιους λόγους και από τότε το νέο σχήμα φέρει τον τίτλο The Prince’s Foundation, το οποίο εδρεύει στο Dumfries House και απασχολεί 300 εργαζομένους σε όλη τη Βρετανία.
Ειδικά για το Dumfries House το ίδρυμα του Καρόλου έχει πραγματοποιήσει εκτεταμένες εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης, μαζί με προσθήκες για διευκόλυνση της προσβασιμότητας, όπως μικρές πεζογέφυρες σε κάποια δύσβατα σημεία του κτήματος. Στην παρούσα μορφή του, το Dumfries House είναι ανοιχτό για ξεναγήσεις, οι οποίες διαρκούν περίπου μία ώρα και απαιτούν εσωτερικές μετακινήσεις με μικρά λεωφορεία, λόγω των μεγάλων αποστάσεων εντός της ιδιοκτησίας.
Σε ό,τι αφορά την κυρίως κατοικία, ανάμεσα στα δεκάδες δωμάτια οι επισκέπτες οδηγούνται στην «Αίθουσα της Ταπισερί», οι τοίχοι της οποίας είναι επενδεδυμένοι με γιγαντιαίες υφαντές τοιχογραφίες, έργα των κορυφαίων στο είδος Φλαμανδών καλλιτεχνών. Η λεγόμενη «Great Steward’s Room», βάσει του τίτλου ευγενείας που κατέχει ο πρίγκιπας Κάρολος, είναι η αίθουσα των δεξιώσεων και των επίσημων δείπνων. Στα αξιοθέατα σημεία της έπαυλης υπάρχουν επίσης η «Ροζ Τραπεζαρία», το «Κίτρινο Σχεδιαστήριο», η Βιβλιοθήκη καθώς και τα «Περίπτερα», τα οποία προσφέρουν απρόσκοπτη θέα στον αχανή κήπο. Καθένας από αυτούς τους χώρους έχει δυνατότητα φιλοξενίας δεκάδων ή και εκατοντάδων ανθρώπων.
Ο εκπεφρασμένος στόχος του πρίγκιπα ήταν να μετατρέψει το Dumfries House σε έναν αυτάρκη οργανισμό, ο οποίος έχει έσοδα από την ενοικίαση όσων χώρων έχουν προβλεφθεί προς διάθεση για εκδηλώσεις. Προφανώς, το να κλείσει κάποιος έναν τόσο ιδιαίτερο χώρο για να δεξιωθεί τους προσκεκλημένους στον γάμο του ή να πραγματοποιήσει ένα εταιρικό συνέδριο, κοστίζει αναλόγως. Οι παροχές όμως και, κυρίως, η αίσθηση της αυθεντικής βρετανικής αρχοντιάς, η διαβίωση μέσα σε ένα πραγματικό μουσείο και, οπωσδήποτε, η γαλήνη του απέραντου περιβάλλοντος πρασίνου καθιστούν την εμπειρία που προσφέρει το Dumfries House μοναδική. Και, επιπλέον, στον ξενώνα, σε απόσταση περίπου 500 μέτρων από τα κεντρικά κτίρια του κτήματος λειτουργεί ένα μικρό, παρόμοιας χλιδής ξενοδοχείο 22 δωματίων.
Αντί 145 λιρών ανά διανυκτέρευση (τιμή εκκίνησης), κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να διαμείνει στο υπερπολυτελές «Dumfries House Lodge», επιλέγοντας όποια από τις σουίτες ή τα δίκλινα δωμάτια προτιμά, αναλόγως της ιδιαίτερης διακόσμησης, της θέσης, της θέας κ.ο.κ. Ομως, ακόμη και για αυθημερόν επισκέψεις και την ξενάγηση στους χώρους της έπαυλης, το κοινό έχει στη διάθεσή του καφετέρια, εστιατόρια γκουρμέ και μη, ακόμη και κέντρο ευεξίας όπου γίνονται συνεδρίες ήπιας άσκησης, καθώς και εναλλακτικές θεραπείες όπως ρεφλεξολογία, βελονισμός, υπνοθεραπεία κ.α. Εξυπακούεται, δε, ότι το Dumfries House προσφέρεται για οικογενειακές εκδρομές, οπότε η παιδική χαρά ήταν από τις πρώτες προσθήκες που έγιναν στο κτήμα.
Σύμφωνα με την επιθυμία του πρίγκιπα Καρόλου, ο διαχειριστικός φορέας The Prince’s Foundation δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην εκπαίδευση και τη δημιουργία ευκαιριών προσωπικής ανάπτυξης, κυρίως των παιδιών. Για τον σκοπό αυτό, το Ιδρυμα του Καρόλου έχει σχεδιάσει προγράμματα δημιουργικής απασχόλησης και ανάπτυξης δεξιοτήτων, τα οποία εφαρμόζονται στο Dumfries House και αφορούν σε τομείς όπως οι Θετικές Επιστήμες, η Μηχανολογία και τα Μαθηματικά, η Γεωπονία, η εισαγωγή στις σύγχρονες μεθόδους αγροτικής και κτηνοτροφικής παραγωγής, η μαγειρική, τα ξενοδοχειακά, οι καλλιτεχνικές κατασκευές κ.ά.
Κοινός άξονας σε όλα τα εκπαιδευτικά προγράμματα υπό την αιγίδα του The Prince’s Foundation, είναι η φροντίδα για το περιβάλλον και η υιοθέτηση οικολογικώς ορθών πρακτικών, ως μια ευρύτερη φιλοσοφία ζωής και κοινωνικής δράσης.
Το Μπιλμπάο της Σκωτίας
Το σκεπτικό του πρίγκιπα Καρόλου, που τον οδήγησε στο να αποκτήσει την κυριότητα του Dumfries House, ήταν παρόμοιο με την επιλογή του Ιδρύματος Γκούγκενχαϊμ όταν επέλεξε το Μπιλμπάο, στην υποβαθμισμένη περιοχή των Βάσκων στην Ισπανία, για την ίδρυση του γνωστού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Αμφότερα τα εγχειρήματα έθεσαν ως ευσεβή πόθο την ευρύτερη βελτίωση των βιοτικών συνθηκών, κατ’ αρχάς στο επίπεδο της τοπικής κοινότητας.
Το παράδοξο με το Dumfries House είναι ότι παραδόθηκε στο νέο ιδιοκτήτη του σε πολύ καλύτερη κατάσταση από άλλα ιστορικά κτήματα. Κι αυτό συνέβη παρά το γεγονός ότι το Αϊρσιρ είναι ένα τμήμα της Σκοτίας το οποίο υπέστη βαριά πλήγματα συνεπεία της αποβιομηχάνισης. Απλώς το Dumfries House ευνοήθηκε από τη μοίρα και παρέμεινε ανέκαθεν στην κατοχή της δυναστείας του Γουίλιαμ Κράιτον-Νταρλίμπλ, 5ου Κόμητα του Νταμφρίς, ο οποίος και χρηματοδότησε την ανέγερση του Dumfries House στα 1759.
Εκτοτε, οι τίτλοι ιδιοκτησίας περνούσαν από γενιά σε γενιά, έως ότου το 1993, ύστερα από το θάνατο των γονέων του μέσα σε διάστημα μερικών μηνών, το Dumfries House πέρασε στον 7ο Μαρκήσιο της Νήσου Μπιούτ, τον Τζον Κράιτον-Στιούαρτ, γνωστότερο ως Τζόνι Νταμφρίς, εφόσον με αυτή την εκδοχή του ονόματός του σταδιοδρόμησε ως επαγγελματίας οδηγός αγώνων. Ο πλήρης κατάλογος των τίτλων του, μιας και η δυναστεία των προγόνων του φτάνει ως τους πρώτους βασιλείς της Σκοτίας τον 13ο αιώνα, είναι μακρύς: Ο Τζον Κράιτον-Στιούαρτ είναι Κόμης του Γουίνδσορ και του Νταμφρίς, Υποκόμης του Άιρ, του Μάουντι και του Κίνγκαρθ, Λόρδος Κράιτον του Σανκουχάρ και του Κάμνοκ, Λόρδος Μονστιούαρτ της Κούμπριας και του Ιντσμαρνοκ, Βαρόνος του Κάρντιφ κ.λπ.
Κι όμως, ο άνθρωπος αυτός, είχε εγκαταλείψει τον αριστοκρατικό κόσμο του, ακόμη και το σχολείο, για να ξεκινήσει κυριολεκτικά από το μηδέν, ως ανειδίκευτος βοηθός σε συνεργεία αυτοκινήτων, ενώ παράλληλα άρχισε να συμμετέχει σε αγώνες ταχύτητας. Τελικά κατάφερε να φτάσει έως και τη Φόρμουλα 1. Μάλιστα, το 1985 συνυπήρξε για ένα διάστημα στην ίδια ομάδα, τη Lotus, με τον μετέπειτα θρύλο του σπορ, τον Βραζιλιάνο τρις παγκόσμιο πρωταθλητή Αΐρτον Σέννα.
Το 1993 ο Νταμφρίς αναγκάστηκε να επανέλθει στο Dumfries House, αλλά με την πρόθεση να το πουλήσει. Αρχικά αποτάθηκε στο κράτος και κάποιους σχετικούς φορείς στη Σκωτία, χωρίς να βρει ανταπόκριση, ενώ παράλληλα ο ίδιος χρηματοδοτούσε τις επείγουσες επισκευές, όπως την αντικατάσταση της στέγης. Εν τέλει, το 2007, έχοντας εξαντλήσει πια κάθε περιθώριο για την εξεύρεση διαφορετικής λύσης, ο Τζόνι Νταμφρίς ανέθεσε σε δύο διεθνείς οίκους δημοπρασιών να εκπληστηριάσουν, ο μεν τα κτίρια, ο δε την οικοσκευή.
Μόνο για την καταγραφή των προς δημοπράτηση κινητών αντικειμένων χρειάστηκε εντατική εργασία από τους ειδικούς υπαλλήλους επί 18 μήνες. Τότε όμως είχε έρθει η στιγμή να παρέμβει ο πρίγκιπας Κάρολος, με το δικό του, ολοκληρωμένο σχέδιο διάσωσης του εμβληματικού Dumfries House.
