Ουκρανία: Δεκαπέντε πυρηνικοί αντιδραστήρες στη δίνη του πολέμου

Παγκόσμια ανησυχία προκάλεσε το χτύπημα των ρωσικώ δυνάμεων στον ουκρανικό πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια, καθώς μονάδα του εργοστασίου τυλίχθηκε στις φλόγες ξυπνώντας μνήμες Τσερνόμπιλ στην παγκόσμια κοινότητα. Η φωτιά τέθηκε γρήγορα από έλεγχο και έσβησε μετά από λίγο χωρίς να υπάρξουν μεταβολές στα επίπεδα ραδιενέργειας, ωστόσο το ρωσικό χτύπημα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου υπενθυμίζοντας πως εν καιρώ πολέμου τα πάντα κρέμονται από μια λεπτή κλωστή.

Και αυτό γιατί στην Ουκρανία, σύμφωνα με στοιχεία της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) λειτουργούν σήμερα τέσσερις πυρηνικοί σταθμοί με 15 αντιδραστήρες που βρίσκονται διάσπαρτοι στα εδάφη της χώρας, κάποια εκ των οποίων βρίσκονται υπό ρωσικό κλοιό.  Η συνολική εγκατεστημένη ισχύς πυρηνικής ενέργειας της χώρας είναι πάνω από 13 GWe, με την Ουκρανία να καταλαμβάνει την 7η θέση στον κόσμο το 2020.

Η Energoatom, μια ουκρανική κρατική επιχείρηση, διαχειρίζεται και τους τέσσερις ενεργούς πυρηνικούς σταθμούς στην Ουκρανία οι οποίοι το 2019, κάλυπταν σχεδόν το  50% της ενέργεια της χώρας. Ο μεγαλύτερος πυρηνικός σταθμός στην Ευρώπη, ο πυρηνικός σταθμός Zaporizhzhia, ο οποίος λειτουργεί από το 2006, βρέθηκε σήμερα στο στόχαστρο ρωσικών βομβαρδισμών και πέρασε τελικά υπό ρωσικό έλεγχο. Η ουκρανική κυβέρνηση σχεδίαζε να κατασκευάσει σε αυτόν τον πυρηνικό σταθμό άλλους 11 νέους αντιδραστήρες μέχρι το 2030, οι οποίοι θα διπλασίαζαν σχεδόν την τρέχουσα ποσότητα δυναμικότητας πυρηνικής ενέργειας.

Ο τομέας ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας είναι ο δωδέκατος μεγαλύτερος στον κόσμο όσον αφορά την εγκατεστημένη ισχύ, με 54 γιγαβάτ ( ενώ οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας εξακολουθούν να διαδραματίζουν πολύ μικρό ρόλο στην ηλεκτρική παραγωγή). 

Τσερνόμπιλ

Η Ουκρανία, η Ευρώπη και ολόκληρος ο κόσμος έζησε τον όλεθρο που μπορεί να σκορπίσει η πυρηνική ενέργεια στις 26 Απριλίου του 1986.
Τότε που το πυρηνικό ατύχημα στο Τσερνομπίλ, μια περιοχή στα βόρεια του Κιέβου ισοπέδωσε την πόλη Πριατ μετατρέποντάς την σε πόλη φάντασμα έως και σήμερα. 

Με την έκρηξη και την πυρκαγιά που ακολούθησε απελευθερώθηκαν μεγάλες ποσότητες ραδιενεργού μόλυνσης στην ατμόσφαιρα, οι οποίες εξαπλώθηκαν σε μεγάλο μέρος της Δυτικής ΕΣΣΔ και της Ευρώπης.

Θεωρείται το χειρότερο ατύχημα πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής στην ιστορία και είναι ένα από τα δύο που έχουν ταξινομηθεί ως γεγονός επιπέδου 7 στη Διεθνή Κλίμακα Πυρηνικών Γεγονότων μαζί με την καταστροφή της Φουκουσίμα.

Στη μάχη για τον περιορισμό της μόλυνσης και την αποτροπή μιας μεγαλύτερης, είχαν εργαστεί τότε περισσότεροι από 500.000 εργάτες, κυρίως ουκρανοί ενώ στοίχισε περίπου 18 δισεκατομμύρια ρούβλια, ακρωτηριάζοντας τη σοβιετική οικονομία.

Πυρηνικός σταθμός Κλεμνίτσκι

Στην πόλη Khmelnytskyi στη δυτική Ουκρανία λειτουργούν δύο αντιδραστήρες VVER-1000, ο καθένας από τους οποίους παράγει 1000 MW (καθαρά) ηλεκτρική ενέργεια.

Η κατασκευή του πρώτου αντιδραστήρα ξεκίνησε το 1981 και η πρώτη μονάδα τέθηκε σε λειτουργία στα τέλη του 1987. Η κατασκευή του δεύτερου αντιδραστήρα ξεκίνησε το 1983 με σχέδια να τελειώσει το 1991. Το 1990, ωστόσο, η κατασκευή σταμάτησε ως μέρος ενός μορατόριουμ για κατασκευή νέας μονάδας. Η κατασκευή ολοκληρώθηκε μόλις τον Αύγουστο του 2004 μετά την άρση του μορατόριουμ.

Δύο ακόμη αντιδραστήρες VVER-1000 βρίσκονται υπό κατασκευή. Η κατασκευή του τρίτου αντιδραστήρα ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 1985 και του τέταρτου αντιδραστήρα τον Ιούνιο του 1986. Η κατασκευή σταμάτησε το 1990 όταν ολοκληρώθηκαν κατά 75% και 28% αντίστοιχα.

Πυρηνικός σταθμός Ρίβνα

Ο πυρηνικός σταθμός Ρίβνα, στην πόλη Varash, στα σύνορα με τη Λευκορωσία υπάρχουν 4 αντιδραστήρες που λειτουργούν από το 1981 ενώ το 2004 ολοκληρώθηκε ο τελευταίος.

Πυρηνικός σταθμός Γιουζνουκραίνσκ

Στο νότο, 350 χιλιόμετρα νότια του Κιέβου υπάρχει το πυρηνικό εργοστάσιο στην πόλη Yuzhnoukrainsk, 
Ο πυρηνικός σταθμός διαθέτει τρεις αντιδραστήρες νερού υπό πίεση VVER-1000 και καθαρή ικανότητα παραγωγής 2.850 μεγαβάτ (MW). Είναι επί του παρόντος ο δεύτερος μεγαλύτερος από τους πέντε πυρηνικούς σταθμούς στην Ουκρανία.

Το 2013, μετά από σημαντικές εργασίες αναβάθμισης, η μονάδα 1 έλαβε 10ετή παράταση άδειας χρήσης, η οποία θα την οδηγήσει πέρα από την αρχική της διάρκεια ζωής των 30 ετών. Παρόμοιες επεκτάσεις σχεδιάζονται για τις μονάδες 2 και 3, με άδεια έως το 2015 και το 2019, αντίστοιχα.

Πυρηνικός σταθμός Ζαπορίζια

Και τέλος, ο πυρηνικός σταθμός Zaporizhzhia, ο μεγαλύτερος πυρηνικός σταθμός στην Ευρώπη και μεταξύ των 10 μεγαλύτερων στον κόσμο που βρίσκεται στη νοτιοανατολική Ουκρανία κοντά στην πόλη Enerhodar.

Το εργοστάσιο διαθέτει 6 πυρηνικούς αντιδραστήρες ελαφρού νερού υπό πίεση (PWR) VVER-1000, ο καθένας με καύσιμο U235 (LEU) και παράγει 950 MWe.

Οι πρώτοι πέντε αντιδραστήρες λειτούργησαν μεταξύ του 1985 και 1989, ενώ ο έκτος προστέθηκε το 1995. Το εργοστάσιο παράγει σχεδόν το ήμισυ της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας που προέρχεται από πυρηνική ενέργεια και περισσότερο από το ένα πέμπτο της συνολικής ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται στην Ουκρανία. Πολύ κοντά βρίσκεται και ο θερμοηλεκτρικός σταθμός της Zaporizhzhia.